THƠ
NGUYỄN TRÃI, NHỮNG BÀI CHỮ HÁN HAY NHẤT
( Hương Lệ Oanh)
Nguyễn
Trãi 阮廌 (1380-1442) hiệu Ức Trai là một nhà thơ nổi tiếng cũng là một nhà
chính trị. Thơ Nguyễn Trãi có phong thái của một bậc anh hùng có chí khí
bản chất thoát vòng danh lợi. Những bài thơ chữ Hán của ông điêu luyện về ngôn
ngữ và thể hiện tinh thần Nho giáo.
“Thính vũ” là một bài thơ chữ Hán đầy tình cảm
bộc lộ tâm tư của tác giả bắt đầu là cảnh trời mưa, trong gian phòng u tối tịch
mịch, thi nhân là khách trọ đã thức thâu đêm một mình trong căn phòng vắng vẻ u
tối nghe tiếng mưa rơi tâm trạng bồn chồn, như chưa thực hiện một hoài bão lớn,
một trách nhiệm nam nhi nợ nước thù nhà, tiếng trúc khua tiếng chuông chùa hoà
âm điệu làm cho nỗi buồn càng chất ngất thức thâu đêm, ngoài trời mưa rỉ rả lúc
to lúc nhỏ, ngâm thơ vẫn không sao ngủ được đến sớm mai. Dưới đây là bài thơ
chữ Hán hay nhất của Nguyễn Trãi.
Nguyên tác chữ Hán:
聽 雨
寂 寞 幽 齋 裏
終 宵 聽 雨 聲
蕭 騷 驚 客 枕
點 滴 數 殘 更
隔 竹 敲 窗 密
和 鐘 入 夢 清
吟 餘 渾 不 寐
斷 續 到 天 明.
阮廌
Phiên âm:
Thính Vũ
Tịch mịch u trai lý
Chung tiêu thính vũ thanh
Tiêu tao kinh khách chẩm
Điểm trích sổ tàn canh
Cách trúc xao song mật
Hòa chung nhập mộng thanh
Ngâm dư hồn bất mị
Đoạn tục đáo thiên minh.
Tiêu tao kinh khách chẩm
Điểm trích sổ tàn canh
Cách trúc xao song mật
Hòa chung nhập mộng thanh
Ngâm dư hồn bất mị
Đoạn tục đáo thiên minh.
Nguyễn Trãi
Dịch
nghĩa:
Nghe Mưa
Vắng
vẻ trong phòng tối tăm,
Suốt
đêm nghe tiếng trời mưa.
Tiếng
não nùng làm kinh động gối khách,
Giọt
thánh thót suốt mấy canh tàn.
Cách
bụi trúc tiếng khua nhặt vào cửa sổ,
Lẫn
tiếng chuông vẳng vào giấc mơ nhẹ nhàng.
Ngâm
rồi vẫn không ngủ được,
Nghe
đứt nối cho đến trời bình minh.
Dịch thơ:
Diễn dịch
bài NGHE MƯA Hương Lệ Oanh bắt chước tiền bối phá cách câu một làm lạ câu thơ thêm chút
cá tính, diễn dịch theo thể thất ngôn bát cú luật bằng vần bằng nói lên tâm
trạng thi nhân vào một đêm mưa trong thư phòng tối tịch mịch, tiếng mưa rơi khi
to lúc nhỏ làm lay động tâm tư khách, tiếng trúc khua ngoài song cửa vẳng tiếng
chuông ngân hoà điệu thơ vào mộng ngâm vịnh mà vẫn không sao ngủ được. Tác giả
nhân cách hoá tiếng gió thổi khóm trúc xào xạc, tiếng chuông ngân làm cho tâm
hồn thanh tao tĩnh lặng thao thức cả đêm ngoài trời cứ mưa dai dẳng đứt nối cho
đến sớm mai.
Hương Lệ Oanh
NGHE MƯA
Thư phòng
vắng vẻ càng u-tịch,
Thao thức
nghe mưa tí tách ngoài.
Phơn phớt
gió lùa lay gối khách,
Mưa rơi rả
rích suốt đêm dài.
Mở lòng
tiếng trúc khua cùng gió,
Hoà nhịp
chuông ngân giấc mộng lay.
Ngâm vịnh
vẫn không sao ngủ được,
Tiếng mưa
thưa nhặt đến ban mai.
huongleoanh virginia
Cùng diễn dịch, với nhà
thơ Trần Quốc Bảo
Kính mời quí Thân hữu đọc: - NGHE MƯA - Trần
Quốc Bảo dich thơ Nguyễn Trãi.
NGHE MƯA
----o----
Thính Vũ
聽 雨
寂 寞 幽 齋 裏
終 宵 聽 雨 聲
蕭 騷 驚 客 枕
點 滴 數 殘 更
隔 竹 敲 窗 密
和 鐘 入 夢 清
吟 餘 渾 不 寐
斷 續 到 天 明
阮 廌 。抑 齋
Thính Vũ
Tịch
mịch u trai lý,
Chung tiêu thính vũ
thanh.
Tiêu tao kinh khách
chẩm,
Điểm trích sổ tàn
canh.
Cách trúc xao song
mật,
Hòa chung nhập mộng
thanh.
Ngâm dư hồn bất mị,
Đoạn tục đáo thiên
minh !
Nguyễn Trãi - Ức
Trai (1)
Bản dịch của Trần Quốc Bảo:
NGHE MƯA
Không khí phòng văn rất tịnh êm
Tiếng mưa tí tách rải ngoài thềm
Gió lùa xào xạc, ngay bên gối
Giọt rớt nhặt khoan, suốt cả đêm,
Song trúc rạt rào, nghe nặng hạt
Chuông chùa trầm vọng, mộng êm đềm
Trầm tư thao thức hoài, không ngủ
Rả rích, tới khi trời sáng thêm.
Trần Quốc Bảo
Richmond, Virginia
Địa
chỉ điện thư của Tác Giả:
(1) Nguyễn Trãi 阮廌 (1380-1442) , hiệu là Ức Trai 抑齋, là con ông Bảng
nhãn Nguyễn Phi Khanh, ông đỗ Tiến sĩ năm1400 . Thuở ấy nước Nam bị
Tầu đô hộ, Ông Phi Khanh bị quân nhà Minh bắt đem về Kim Lăng
giết. Nguyễn Trãi đi theo cha khóc lóc, đến
cửa Nam Quan, ông Phi Khanh bảo con rằng: “Con hãy trở về mà lo trả
thù cho cha, rửa nhục cho Nước, chứ đi theo cha khóc lóc thì ích gì!” Ông
bèn trở lại. Từ đó, ngày đêm lo việc phục thù. Kịp khi Bình Định
Vương Lê Lợi khởi nghĩa ở đất Lam Sơn, lúc về đánh quân Minh ở Lỗi Giang,
thì ông Nguyễn Trãi, vào yết kiến, dâng bài “Kế Sách Bình Ngô”. Vua
xem, lấy làm hay, dùng ông làm Tham mưu. Sau 10 năm kháng Minh, được
toàn thắng. Lê Lợi lên ngôi tức là vua Lê Thái Tổ, trị vì được 6 năm thì băng
hà.
Ông
Nguyễn Trãi, sau khi làm trọn lời cha dặn, liền từ quan, lui về trí sĩ tại Lệ
Chi Viên. Kế vị vua Lê Lợi, là Lê Thái Tông (1423-1442), khi nối ngôi, hoàng tử
mới 11 tuổi (1434), lớn lên kém đức vua cha, ham mê sắc dục. Tháng 7 năm Nhâm
Tuất (1442) Thái Tông ngự hành đến Lệ Chi Viên thăm cựu thần Nguyễn Trãi, thấy
nàng hầu của ông, là Thị Lộ có nhan sắc, bèn bắt theo hầu. Đi đến huyện Gia
Bình thì vua bị đột tử. Triều đình đổ tội giết vua cho Nguyễn Thị Lộ. Bắt ông
Nguyễn Trãi làm tội và tru di cả 3 họ.
Nguyễn
Trãi ngoài tài kinh bang tế thế, ông còn là một nhà văn hoá lớn, có công đóng
góp quí báu vào sự phát triển của văn học và tư tưởng Việt Nam. Bình Ngô Đại
Cáo và Ức Trai Thi Tập (105 bài thơ chữ Hán) là những tác phẩm bất hủ của
Nguyễn Trãi còn lưu truyền hậu thế.
Hương Lệ Oanh
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét