Đại Việt Sử Thi Q.27 (Hồ Đắc Duy): Nhà Nguyễn (t t) - Chính Sách Bảo Hộ của Pháp

      Đại Việt Sử Thi Q. XXVII (Hồ Đắc Duy)
                            Nhà Nguyễn (t t)
                                  *****
                  Chính Sách Bảo Hộ của Pháp

Nhận được tin quốc vương bị bắt
Cả toàn dân sôi sục hờn căm
Hận thù lũ quái đang tâm
Bán vua cho giặc tìm đường tiến thân

Paul Bert được đưa sang thay thế
Với chiêu bài dụ để dân ta
Tự mình điều khiển quốc gia
Mà nền bảo hộ chỉ là giúp cho

Nền văn hóa tự do trao đổi
Cùng dân Nam lập mối ân tình
Với nhau chung sống hòa bình
Xây nền dân chủ giả hình giao thương

Lập Liên Bang Đông Dương thuộc Pháp
Việt, Miên, Lào hợp tác với nhau
Pháp quốc chủ thể đứng đầu
Lãnh phần đại diện bang giao nước ngoài

Lừa thiên hạ chiêu bài bảo hộ
Pháp ra tay tráo trở dần dần
Thu quyền Kinh Lược Đại Thần
Dùng tiền quyến rũ các quan Nam Triều
***

Các sĩ phu vâng theo chiếu dụ
Phò Cần Vương đánh lũ Tây Dương
Tôn Thất Đạm một tấm gương
Vị thân báo quốc danh thơm bấy giờ

Phan Đình Phùng quan đô Ngự Sử
Vì đưa ra chứng cứ rõ ràng
Vạch ngay thâm ý Thuyết, Tường
Mưu toan phế lập lúc bàn giao ngôi

Thuyết và Tường bèn sai bỏ ngục
Phan đình Phùng ngay lúc giữa triều
Trước mặt tất cả bao nhiêu
Đình thần khiếp vía, tuân theo Thuyết Tường

Ở Vũ Quang sau khi phóng thích (1893)
Ông mở đầu chiến dịch đánh Tây
Cần Vương phò tá đưa ngay
Hội quân kích tướng cho người tuyển binh

Việc đầu tiên bắt ngay Quang Ngọc
Chém bêu đầu ở trước nhân dân
Tế cờ trong buổi ra quân
Chiếm ngay cứ địa Hương Sơn mấy vùng

Ông Cao Thắng thành công chế súng
Dựa theo Tây chế đúng năm trăm
Điểu thương loại cỡ bảy lăm
Làm cho giặc Pháp kinh tâm phục thầm

Cuộc kháng chiến mười năm gian khổ
Nhưng nghĩa quân vẫn tỏ điềm nhiên
Đánh Tây thất bát đảo điên
Làm cho Bảo Hộ ngày đêm nhức đầu

Hoàng Cao Khải mưu sâu chước quỷ
Dùng tình xưa lấy lý khuyên can
Xin mau quy thuận thực dân
Tiền tài phú quý vinh thân suốt đời

Quan ngự sử trả lời son sắt
" Trước vì dân, vì nước, vì nhà
Bảo toàn thể diện quốc gia
Chí tôi đã quyết khó mà đổi thay" 

Sống kham khổ, chẳng may bệnh lỵ
Phan Đình Phùng ngã quị nửa chừng (12/1895)
Đau thay cho vị anh hùng
Một lòng yêu nước tận trung với đời

Kể từ ngày vua tôi bị bắt
Cho đến khi Lê Trực đầu hàng
Là lúc chủ lực Cần Vương
Bắt đầu tan rả chẳng còn như xưa

Giặc bèn đưa những tên phản quốc
Bọn Việt gian tàn độc theo Tây
Nguyễn Tuân, Cao Khải thẳng tay
Tha hồ sinh sát tù đày nghĩa quân

Sau khi diệt nghĩa quân Bãi Sậy
Giặc được đà đánh đuổi Xuân Ôn
Bùi Điền, Xuân Thưởng, Nguyễn Phương
Phạm Bành, Công Tráng bị dồn thế thua
***
Viên toàn quyền Bihourd sang thế
Chỉ mấy tháng lại để Constant
Richard nhiếp chính việc quan
Tạm thời hành xử chức năng toàn quyền

Bọn thực dân đã nhìn thấy trước
Cái tiềm năng của nước Việt Nam
Đất đai màu mỡ vô vàn
Rừng vàng biễn bạc công nhân dễ tìm

Chúng dự trù với nền công nghiệp
Sẽ khai thác liên tiếp nhiều năm
Tài nguyên, nhân lực trong dân
Sẽ là yếu tố dễ dàng thành công

Vỉ than đá vùng Đông Bắc Bộ
Từ Hòn Gai, Trà Cổ, Quảng Ninh
Trải dài mấy tỉnh chung quanh
Đến vùng Yên Tử thành hình cánh cung

Hoàng Liên Sơn núi rừng trùng điệp
Có mỏ A Pa Tít - Cam Đường
Rừng chè ở miệt Suối Giàng
Vô cùng hấp dẫn, Mận vàng SaPa

Rừng Trường Sơn chưa qua khai phá
Vùng Cam Ranh bãi cát bạt ngàn
Quế, hồi Quảng Ngãi, Quảng Nam
Thú rừng tê giác, hổ vằn Á Châu

Theo miền Đông vào sâu Nam Bộ
Đất bazan nhiều chỗ phì nhiêu
Khoanh vùng đất đỏ còn nhiều
Các cây công nghiệp tưới tiêu dễ trồng

Ở miền Tây đồng bằng bát ngát
Những cánh đồng lúa bạt chân mây
Lớn theo con nước từng ngày
Cá tôm lúc nhúc cả bầy trong bưng

Lũ thực dân nóng lòng muốn chiếm
Mộ dân phu đem đến khẩn hoang
Làm thêm hải cảng thông thương
Xây cầu, đắp lộ, lập đường hỏa xa

Cảng Hải Phòng rồi qua Đà Nẵng
Chất đầy hàng vào thẳng miền Nam
Viễn dương những chuyến lên đàng
Tài nguyên gom lấy bán sang nước ngoài

Tụi thực dân trổ tài bóc lột
Mộ phu rồi đẩy tuốt đi xa
Cắt dây liên lạc quê nhà
Dễ bề chế ngự dân ta vâng lời

Chúng đánh đập giam cầm tra khảo
Đối với người không chịu tuân theo
Tiền công rẻ mạt như bèo
Phu phen cơ cực lắm điều gian nan

Ở Bắc Kỳ làm đường thiên lý
Cầu Hàm Rồng vài thép vắt ngang
Đúc cầu Bình Lợi trong Nam
Trường Tiền ở Huế đã làm mấy năm

Ở Bình Dương, Đồng Xoài, Sông Bé
Mộ dân đen vào để khai hoang
Đồn điền trăm mẩu bạt ngàn
Cao su Nam Mỹ đem sang vùng này

Đặt đường ray từ Nam ra Bắc
Vốn đầu tư khai thác tư nhân
Công thương kỹ nghệ lần lần
Tài nguyên thu vét chia phần cho nhau

Nền kinh tế bắt đầu phát triển
Một hạng người xuất hiện trong dân
Bỏ nghề lao động tay chân
Học làm thư ký thông ngôn cho người

Chữ quốc ngữ nhiều nơi theo học
Thay Hán văn khó nhọc hơn nhiều
Cần năm bảy tháng học theo
Đọc ngay, viết được những điều phổ thông  

Lúc bấy giờ, Pháp văn là chữ
Hái ra tiền quyến rũ người ta
Làm thông, làm ký, "buột boa"
Làm thuê cho Pháp hái ra bạc vàng

Lấy thực dụng chủ trương xâm lược
Đem văn minh các nước phương Tây
Âm thầm du nhập vào đây
Bằng nhiều thủ thuật qua tay cáo già

Vì văn hóa cũng là vũ khí
Thuyết phục người bởi ý canh tân
Đề cao chủ nghĩa cá nhân
Làm cho một số xa dần Nho gia

Nghĩa quân thần xem ra thay đổi
Nhân sinh quan cũng đổi lung lay
Văn minh kỹ thuật đổi thay
Chạy theo vật chất sa tay vào tròng

Thực dân hóa ngay trong giáo dục
Thay đổi dần giáo dục gái trai
Giảm lần công việc chân tay
Máy móc ứng dụng để thay sức người

Trên vũ đài hô hào dân chủ
Dùng chiến tranh để giữ hòa bình
Lập thành quân đội viễn chinh
Thực chất xâm lược biến hình mà thôi

Dùng chiêu bài lừa ta bằng cách
Đưa ra nhiều chính sách canh tân
Thực ra xâm lấn dần dần
Tóm thu của cải mang lần ra đi

Trong bối cảnh tứ bề rối rắm
Dân ba kỳ ta thán nhiều hơn
Phất cờ tụ nghĩa Văn Thân
Xích xiềng nô lệ vẫn đang nặng nề

(Còn tiếp)