Đại Việt Sử Thi Q. XXIII (t t) Nhà Nguyễn (t t): Miền Nam Dưới Thời Thuộc Địa

 Đại Việt Sử Thi Q. XXIII (t t) (Hồ Đắc Duy)

  Nhà Nguyễn
 *****

MIỀN NAM DƯỚI THỜI THUỘC ĐỊA

Đất miền Nam trở thành thuộc địa
Pháp bắt đầu nghĩ kế an dân
Chính quyền quan lại đặt dần
Hương, ấp chiêu mộ Việt gian tham tiền

Tỉnh Gia Định Trấn Biên thay đổi
Chọn Sài Gòn đất mới làm kinh
San đường, lập chợ, xây thành
Khơi sông, lập cảng, dựng nhanh nhà tù 

Dinh Toàn Quyền làm khu Soái Phủ
Lập nhà thương, mở phố bán buôn
Xây cầu, đường sá, khai mương
Nhà thờ Thiên Chúa, gác chuông chọc trời

Ngạch Niết Ty bổ người cai trị
Trường Tabert dạy trẻ Tây phương
Khuyến thêm tiểu thủ công thương
Lập ra chi nhánh Đông Dương Ngân Hàng

Thành lập ban Hội Đồng Quản Hạt
Các phép tắc dựa luật của Tây
Xử dân theo kiểu luật này
Hội đồng hàng tỉnh bầu ngay từng miền

Để thông tin tuyên truyền các huyện
Đặt đường dây điện tín nhiều nơi
Công ty tàu thủy đường dài
Nam Vang, Thượng Hải lập ngay tức thời

Xây thêm đồn sai người cắt đặt
Thành Chí Hòa cho đắp lên cao
Chung quanh xây bức tuờng rào
Thép gai, lô cốt, cổng chào thật to

Chẳng mấy hồi dân ưa nếp sống
Sành tiếng Tây, nói ngọng tiếng ta
Phần đông quan lại xin qua
Nhập vào Pháp tịch như là dân Tây 

Trước nhục nước ngoại lai xâm chiếm
Dân Nam Kỳ kháng chiến vùng lên
Đông, Tây khắp cả hai miền
Nghĩa quân hoạt động, bưng biền hội quân

Diệt thực dân, dựng lên khu chiến
Cắt đứt đường tiếp viện vùng sâu
Nghĩa binh tay góp sức vào
Để ngăn quân giặc đào hào diệt gian

(Còn tiếp)