Lên internet, nhân đọc được bài thơ Vọng Phu Thạch của đại thi hào Nguyễn Du và Cao bá Quát sáng tác, tôi thích quá, cứ đọc đi đọc lại trầm ngâm nghĩ ngợi. Cùng đứng trước cảnh núi non hùng vĩ, trước một tảng đá có hình thù một thiếu phụ ôm con, cả hai đều xúc động bồi hồi, nhưng mỗi người có một cái nhìn riêng biệt. Với Cao bá Quát, với bản chất đa tình lãng mạn, ông thương xót cho người phụ nữ phải phấn nhạt môi phai, thương cho lệ máu chan hòa, thương cho ngàn ngàn năm hiu quạnh tóc tai rũ rượi rong rêu làm bạn cùng trời mây trăng gió. Còn cụ Tiên Điền cũng xót thương cho một người đàn bà xa chồng, quên hết ái ân, ngàn năm trơ trọi giữa rêu phong mưa dầm. Đặc biệt Nguyễn Du ca ngợi tuyết trinh cuả người phụ nữ như một áng văn còn đậm nét trên rong rêu, ông ca ngợi cương thường đạo lý của người đàn bà Á Đông được thắm nhuần gia phong nho giáo... Còn Cao bá Quát ông ca ngợi cái chung tình của người vợ, nó sắt son, nó chung thủy đời đời như Trời và Đất; trời có già, đất có cỗi em vẫn một lòng cùng chàng.
Tôi xin chuyển đến các bạn một bài ngắn trê n internet xem chơi. Tôi xin Thầy Đồ nhà ta, Đỗ chiếu Đức, nhín chút thì giờ qúi báu dịch nghiã giùm hai bài thi trên, tôi cũng xin các thi hữu góp vần thêm như thường lệ để cho góc Việt Thi chúng ta thêm phong phú. Xin đa tạ.
Thân
Thân
Mailoc
Vọng Phu Thạch
Độc lập sơn đầu đệ nhất phong
Chu điêu phấn tạ vị thùy dung
Âm thư cữu đoạn nhân hà xứ
Thiên hải vô nhai lộ kỷ trùng
Huyết lệ yên hòa minh nguyệt thấp,
Hương hoàn vân tích lục đài phong.
Hương hoàn vân tích lục đài phong.
Thiên hoang địa lão tình do tạc,
Dạ dạ xao tàn bích đổng chung.
Cao Bá Quát
Dạ dạ xao tàn bích đổng chung.
Cao Bá Quát
Hòn Vọng Phu
Sừng sửng đứng, đầu non hóa đá
Cũng vì ai nhạt má phai son!
Người đi, tin vắng, mõi mòn,
Biển trời thăm thẳm nước non nghìn trùng
Hòa lệ máu, khói lung linh nguyệt ,
Tóc tai dầm rêu biếc mây giăng.
Trời già đất cỗi, tình chung,
Đêm đêm động vắng hồi chuông vang rền.
Mailoc phỏng dịch
Vọng Phu Thạch
Thạch da? Nhân da? Bỉ hà nhân?
Độc lập sơn đầu thiên bách xuân.
Vạn kiếp điếu vô vân vũ(*) mộng,
Nhất trinh lưu đắc cổ kim thân.
Lệ ngân bất tuyệt tam thu vũ,
Đài triện trường minh nhất đoạn văn.
Tứ vọng liên sơn diêu vô tế,
Độc giao nhi nữ thiện nhi luân.
Độc giao nhi nữ thiện nhi luân.
NGUYỄN DU
Vọng Phu Thạch : Bài nầy không thấy chép trong Bắc hành Tạp Lục mà chỉ chép trong Thanh Hiên thi Tập. Như vậy là Nguyễn Du tả núi Vọng Phu ở LạngSơn khi đi nghênh tiếp sứ thần nhà Thanh sang sắc phong cho Gia Long, mùa đông năm Qúy Hợi (1804)
Núi Trông Chồng
Đá hay người là ai chẳng biết,
Đứng một mình mải miết rêu phong.
Mây mưa (*) một thoáng xa xăm,
Tiết trinh một thuở tấm thân trắng ngần.
Lệ không ngớt, mưa dầm thu rét,
Rêu phong còn hằn nét áng thơ.
Bốn phương núi biếc vô bờ,
Cương thường nhi nữ đạo thờ riêng mang.
Cương thường nhi nữ đạo thờ riêng mang.
Mailoc phỏng dịch
(*)Vân vũ: thần nữ ở núi Vu Sơn, làm mây buổi sáng, làm mưa buổi chiều. Về sau người ta duùng điển nầy để chỉ chuyện tình ái
Tại Đông phương, hình ảnh người vợ trông chồng hóa đá, được các dân tộc cụ thể hóa qua hình ảnh Núi Vọng Phu như ở Trung Quốc, Nam Dương, Việt Nam...
Ở Nam Dương, tại đảo Bornéo, có núi Mont Kinabalu (4.095m) là Hòn Vọng Phu nổi tiếng tại vùng Đông Á (Mã Lai- Nam Dương- Brunei)
Ở Việt Nam, có hai địa danh được gọi là Hòn Vọng Phu:
- Một ở tỉnh Lạng Sơn - Nàng Tô Thị (hình trái)
-Một ở tỉnh Bình Định - Núi Bà (hình phải)
1.- Về âm nhạc, nhạc sĩ LÊ THƯƠNG (1914-1996-Hình phải), vốn từ miền Bắc vào ở trong miền Nam rất sớm, năm1941. Ông là một trong các nhạc sĩ hàng đầu của nền tân nhac Việt Nam, từ thập kỷ 30 của thế kỷ trước. Theo tài liệu viết của bác sĩ Phạm Anh Dũng thì khoảng năm 1943, tại tỉnh Bến Tre, ông viết bản nhạc HÒN VỌNG PHU 1, bằng âm điệu gần gũi âm giai Ngũ cung của dân ca Việt Nam với ảnh hưởng từ Chinh Phụ Ngâm, thơ chữ Hán của Đặng Trần Côn mà Đoàn Thị Điểm, đã dịch ra chữ Nôm. Sau đó, ông viết tiếp HÒN VỌNG PHU 2 (Ai xuôi vạn lý 1946), HÒN VỌNG PHU 3 (Người chinh phu về 1947). Đây là những bản nhạc hay nhất của nền âm nhạc Việt Nam.
2.- Về cải lương, có vỡ tuồng tâm lý xã hội Hòn Vọng Phu, do TRUNG TÂM LÀNG VĂN, sản xuất tháng 6 năm 2006. Đây là một việc làm rất đáng ca ngợi, nhất là nhằm phục vụ giới thưởng ngoạn của thế hệ thứ 2 của cộng đồng người Việt hải ngoại. Mong rằng, Trung Tâm Làng Văn tiếp tục, các vở tương tự, kế tiếp.
3.- Về thơ chữ Hán, có bài hai bài VỌNG PHU THẠCH của CAO BÁ QUÁT và NGUYỄN DU
Từ sự tích chuyện Trầu Cau, Thiếu Phụ Nam Xương... đến Hòn Vọng Phu, quả thật người Việt ta, rất đáng tự hào về sự thủy chung của các truyện truyền kỳ lịch sử của chính mình vậy.
***********
*******
望夫石 Vọng Phu Thạch
Là đá hay người đích thực ai
Đầu non một bóng đứng trông hoài
Kiếp phần mờ mịt vu sơn chẳng
Giữ phận sáng ngời trinh tiết thay
Mưa đổ ba thu còn lệ ngấn
Văn xưng một đoạn dấu rêu dày
Mịt mùng bốn phía non liền núi
Gương sáng truyền lưu đến tận nay
Quên Đi
Quên Đi xin phỏng dịch cùng Thầy và Anh Chị hai bài "Vọng Phu Thạch" của Cao Bá Quát và Nguyễn Du:
望夫石
Vọng Phu Thạch
獨立山頭第一峰，Độc lập sơn đầu đệ nhất phong,
朱凋粉謝為誰容。Chu điêu phấn tạ vị thuỳ dung ?
音書久斷人何處，Âm thư cửu đoạn nhân hà xứ ?
天海無涯路幾重。Thiên hải vô nhai lộ kỷ trùng ?
血淚煙和明月濕，Huyết lệ yên hoà, minh nguyệt thấp,
香鬟雲跡綠苔封。Hương hoàn vân tích lục đài phong.
天荒地老情猶昨，Thiên hoang địa lão tình do tạc
夜夜敲殘壁古鐘。Dạ dạ xao tàn bích cổ chung.
朱凋粉謝為誰容。Chu điêu phấn tạ vị thuỳ dung ?
音書久斷人何處，Âm thư cửu đoạn nhân hà xứ ?
天海無涯路幾重。Thiên hải vô nhai lộ kỷ trùng ?
血淚煙和明月濕，Huyết lệ yên hoà, minh nguyệt thấp,
香鬟雲跡綠苔封。Hương hoàn vân tích lục đài phong.
天荒地老情猶昨，Thiên hoang địa lão tình do tạc
夜夜敲殘壁古鐘。Dạ dạ xao tàn bích cổ chung.
高伯适 Cao Bá Quát
Dịch Thơ:
Đá Vọng Phu
Chơ vơ một bóng đỉnh non cao
Son phấn tàn phai bởi lẽ nào
Sông núi người đâu thư chẳng thấy
Biển trời không bến biết phương nao
Khói nhoà máu lệ vầng trăng khóc
Hương tóc đường mây rêu phủ bao
Đất cỗi trời hoang bày thuở trước
Chuông đêm tắt lịm thấy nao nao
Quên Đi
Chơ vơ một bóng đỉnh non cao
Son phấn tàn phai bởi lẽ nào
Sông núi người đâu thư chẳng thấy
Biển trời không bến biết phương nao
Khói nhoà máu lệ vầng trăng khóc
Hương tóc đường mây rêu phủ bao
Đất cỗi trời hoang bày thuở trước
Chuông đêm tắt lịm thấy nao nao
Quên Đi
*******
望夫石 Vọng Phu Thạch
石耶人耶彼何人？ Thạch da? Nhân da? Bỉ hà nhân?
獨立山頭千百春。 Độc lập sơn đầu thiên bách xuân
萬劫杳無雲雨夢， Vạn kiếp liểu vô vân vũ mộng,
一貞留得古今身。 Nhất trinh lưu đắc cổ kim thân.
淚痕不絕三秋雨， Lệ ngân bất tuyệt tam thu vũ
苔篆長銘一段文。 Đài triện trường minh nhất đoạn văn.
四望連山渺無際， Tứ vọng liên sơn diểu vô tế,
獨教兒女擅彝倫。 Độc giao nhi nữ thiện di luân
獨立山頭千百春。 Độc lập sơn đầu thiên bách xuân
萬劫杳無雲雨夢， Vạn kiếp liểu vô vân vũ mộng,
一貞留得古今身。 Nhất trinh lưu đắc cổ kim thân.
淚痕不絕三秋雨， Lệ ngân bất tuyệt tam thu vũ
苔篆長銘一段文。 Đài triện trường minh nhất đoạn văn.
四望連山渺無際， Tứ vọng liên sơn diểu vô tế,
獨教兒女擅彝倫。 Độc giao nhi nữ thiện di luân
阮攸 Nguyễn Du
Dịch Thơ:
Đá Vọng Phu
Đá Vọng Phu
Là đá hay người đích thực ai
Đầu non một bóng đứng trông hoài
Kiếp phần mờ mịt vu sơn chẳng
Giữ phận sáng ngời trinh tiết thay
Mưa đổ ba thu còn lệ ngấn
Văn xưng một đoạn dấu rêu dày
Mịt mùng bốn phía non liền núi
Gương sáng truyền lưu đến tận nay
Quên Đi
************
... Đá Vọng Phu nhớ thương thổn thức,
Tay bồng con non nước vời trông.
Xa xa mặt biển mênh mông,
Đầu non tượng đá tỏ lòng tiết trinh !...
Tay bồng con non nước vời trông.
Xa xa mặt biển mênh mông,
Đầu non tượng đá tỏ lòng tiết trinh !...
Đó là một vế Song thất Lục bát trích trong bài " NƯỚC TÔI " của một Thi sĩ Tiền Chiến : NGUYỄN VĂN CỔN, mà tôi được học thuộc lòng từ nhỏ. Bây giờ đọc lại vẫn còn xúc động, gởi đến QUÝ VỊ đọc khai vị trước khi tìm hiểu nghĩa của 2 bài VỌNG PHU THẠCH mà Thầy Lộc đã diễn nôm...
Bài 1: Của Cao Bá Quát
望夫石 Vọng Phu thạch
獨立山頭第一峰， Độc lập sơn đầu đệ nhất phong,
朱凋粉謝為誰容。 Chu điêu phấn tạ vị thuỳ dung ?
音書久斷人何處， Âm thư cửu đoạn nhân hà xứ ?
天海無涯路幾重。 Thiên hải vô nhai lộ kỷ trùng ?
血淚煙和明月濕， Huyết lệ yên hoà, minh nguyệt thấp,
香鬟雲跡綠苔封。 Hương hoàn ân tích lục đài phong.
天荒地老情猶昨， Thiên hoang địa lão tình do tạc,
夜夜敲殘壁古鐘。 Dạ dạ xao tàn bích cổ chung.
Cao Bá Quát.
Đứng lẻ loi trên đầu núi, xứng danh là ngọn núi hạng nhất ở đây. Son đã tàn phấn cũng đã phai rồi còn điểm trang cho ai nữa đây? Âm hao thư tín đã bặt tin lâu rồi, giờ thì chàng ở nơi nao? Trời biển ngút ngàn mênh mông không bờ không bến, Máu lệ hòa theo khói sóng làm nhòa ướt cả vầng trăng. Tóc mây giờ cũng dã dượi vì bị phủ kín bởi rêu xanh. Mãi cho đến lúc trời già đất cỗi tình nầy vẫn tha thiết như ngày hôm qua, Đêm đêm cứ âm ỉ vổ vào vách đá như tiếng chuông tàn trong cổ tự.
Đá Vọng Phu
Chơ vơ đầu núi dáng ai đang,
Phấn nhạt son phai chẳng điểm trang.
Vắng bặt tin thơ người mấy kiếp,
Mênh mông trời nước lộ bao đàng.
Lệ hòa khói sóng nhòa trăng ướt,
Tóc rối rêu xanh phủ mặt nàng.
Đất cỗi trời già tình vẫn thắm,
Đêm đêm âm ỉ tiếng chuông vang!
Người ư, đá ư, nàng là ai đây? Đứng chơ vơ một mình trên đầu núi đã hàng trăm hàng ngàn Mùa Xuân rồi! Muôn kiếp vẫn không còn mơ gì đến chuyện mây mưa nữa. Một thân trinh trắng vẫn còn giữ được mãi từ xưa đến nay. Ngấn lệ không vơi như mưa thu dai dẵng suốt ba thu, Vết rêu phủ vòng vèo như bản văn trạm trổ trên đá. Quay nhìn bốn phía núi liền núi biển mênh mông không thấy chân trời,
Luân thường lễ giáo sao lại chỉ riêng giới nữ lưu phải gìn giữ mà thôi?!
Hòn Vọng Phu
Nàng là ai, là người hay đá ?
Chiếc bóng đầu non ngàn năm trường.
Muôn kiếp chẳng mơ niềm ân ái,
Một thân còn giữ trắng như gương.
Lệ hằn chẳng dứt thu mưa gió,
Rêu phủ không thôi nét đoạn trường.
Bát ngát bốn bề non núi thẳm,
Sao riêng nhi nữ chịu luân thường ?!
朱凋粉謝為誰容。 Chu điêu phấn tạ vị thuỳ dung ?
音書久斷人何處， Âm thư cửu đoạn nhân hà xứ ?
天海無涯路幾重。 Thiên hải vô nhai lộ kỷ trùng ?
血淚煙和明月濕， Huyết lệ yên hoà, minh nguyệt thấp,
香鬟雲跡綠苔封。 Hương hoàn ân tích lục đài phong.
天荒地老情猶昨， Thiên hoang địa lão tình do tạc,
夜夜敲殘壁古鐘。 Dạ dạ xao tàn bích cổ chung.
Cao Bá Quát.
Nghĩa bài thơL
Đứng lẻ loi trên đầu núi, xứng danh là ngọn núi hạng nhất ở đây. Son đã tàn phấn cũng đã phai rồi còn điểm trang cho ai nữa đây? Âm hao thư tín đã bặt tin lâu rồi, giờ thì chàng ở nơi nao? Trời biển ngút ngàn mênh mông không bờ không bến, Máu lệ hòa theo khói sóng làm nhòa ướt cả vầng trăng. Tóc mây giờ cũng dã dượi vì bị phủ kín bởi rêu xanh. Mãi cho đến lúc trời già đất cỗi tình nầy vẫn tha thiết như ngày hôm qua, Đêm đêm cứ âm ỉ vổ vào vách đá như tiếng chuông tàn trong cổ tự.
Diễn nôm
Đá Vọng Phu
Chơ vơ đầu núi dáng ai đang,
Phấn nhạt son phai chẳng điểm trang.
Vắng bặt tin thơ người mấy kiếp,
Mênh mông trời nước lộ bao đàng.
Lệ hòa khói sóng nhòa trăng ướt,
Tóc rối rêu xanh phủ mặt nàng.
Đất cỗi trời già tình vẫn thắm,
Đêm đêm âm ỉ tiếng chuông vang!
Bài 2 Của Nguyễn Du
望夫石 Vọng Phu Thạch
望夫石 Vọng Phu Thạch
石耶人耶彼何人？ Thạch da nhân da bỉ hà nhân ?
獨立山頭千百春。 Độc lập sơn đầu thiên bách xuân.
萬劫杳無雲雨夢， Vạn kiếp yêu vô vân vũ mộng,
一貞留得古今身。 Nhất trinh lưu đắc cổ kim thân.
淚痕不絕三秋雨， Lệ ngân bất tuyệt tam thu vũ ,
苔篆長銘一段文。 Đài triện trường minh nhất đoạn văn.
四望連山渺無際， Tứ vọng liên sơn diễu vô tế,
獨教兒女擅彝倫。 Độc giao nhi nữ thiện di luân.
獨立山頭千百春。 Độc lập sơn đầu thiên bách xuân.
萬劫杳無雲雨夢， Vạn kiếp yêu vô vân vũ mộng,
一貞留得古今身。 Nhất trinh lưu đắc cổ kim thân.
淚痕不絕三秋雨， Lệ ngân bất tuyệt tam thu vũ ,
苔篆長銘一段文。 Đài triện trường minh nhất đoạn văn.
四望連山渺無際， Tứ vọng liên sơn diễu vô tế,
獨教兒女擅彝倫。 Độc giao nhi nữ thiện di luân.
Nguyễn Du
Nghĩa bài thơ
Người ư, đá ư, nàng là ai đây? Đứng chơ vơ một mình trên đầu núi đã hàng trăm hàng ngàn Mùa Xuân rồi! Muôn kiếp vẫn không còn mơ gì đến chuyện mây mưa nữa. Một thân trinh trắng vẫn còn giữ được mãi từ xưa đến nay. Ngấn lệ không vơi như mưa thu dai dẵng suốt ba thu, Vết rêu phủ vòng vèo như bản văn trạm trổ trên đá. Quay nhìn bốn phía núi liền núi biển mênh mông không thấy chân trời,
Luân thường lễ giáo sao lại chỉ riêng giới nữ lưu phải gìn giữ mà thôi?!
Diễn Nôm:
Hòn Vọng Phu
Nàng là ai, là người hay đá ?
Chiếc bóng đầu non ngàn năm trường.
Muôn kiếp chẳng mơ niềm ân ái,
Một thân còn giữ trắng như gương.
Lệ hằn chẳng dứt thu mưa gió,
Rêu phủ không thôi nét đoạn trường.
Bát ngát bốn bề non núi thẳm,
Sao riêng nhi nữ chịu luân thường ?!
Đỗ Chiêu Đức diễn nôm
*********************
Kính Quý Thầy và các bạn "vườn thơ thẩn cho vui "quý mến!
SQ đọc trong góc Việt thi có mấy bài "Hòn Vọng Phu" của 2 thi hào ND và CBQ rồi tiếp theo mấy bài dịch của các bạn ML.QĐ,ĐCĐ...rất hay và xác nghĩa với ý của tiền nhân.
Nay SQ cũng xin góp vui với bài "cảm tác" cũng có mượn thêm ý của 2 bài thơ trên cùng phần dẩn nghĩa của các bạn nên mới có bài cảm tác nầy theo thể thơ 7 chữ 8 câu để góp vui vậy.
Song Quang
Song Quang
Núi Vọng Phu
Sừng sửng dáng người tựa bế con
Ngóng trông chinh phụ đứng đầu non
Son tàn,phấn nhạt không trang điểm
Ngước mặt nhìn xa chẳng mỏi mòn
Trời biển bao la đâu bến đợi ?
Tóc mây rũ rượi dấu rêu còn !
Lệ nhoà theo sóng mờ trăng chiếu
Tha thiết tình nàng dạ sắc son.
SONG QUANG
****************************
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét