ĐÔI DÒNG TƯỞNG NHỚ
GIÁO SƯ NGUYỄN THẾ ANH (1936 – 2023)
Trên facebook, tin loan GS. Nguyễn Thế Anh qua đời hôm
19/3/2023, lòng tôi dậy lên nỗi bồi hồi thương nhớ.
Tôi có may mắn thụ giáo với Thầy năm học 1965 – 1966 ở
chứng chỉ “Sử Việt Nam và Đông Nam Á” tại Đại Học
Văn Khoa Huế. Tiếc là do điều kiện, hoàn cảnh riêng, tôi
phải bỏ dở việc học.
Tôi tìm trên mạng một số bài viết về Thầy để viết nên
những dòng này, xem như đốt nén hương lòng vọng bái
tiễn đưa Thầy về nơi an nghỉ ngàn thu.
*
Thầy Nguyễn Thế Anh sinh ngày 01/6/1936 tại Vientiane,
Lào. Bố Thầy quê gốc Hưng Yên, làm việc trong ngành giáo
dục bên đó; mẹ Thầy quê gốc Nam Định.
Thầy học chương trình Pháp bên Lào, rồi về học trung học ở
trường Chasseloup Laubat Sài Gòn. Xong trung học, Thầy được
học bổng du học Pháp năm 20 tuổi.
Lấy bằng Tiến Sĩ Đệ Tam Cấp về Sử Học năm 1964 ở Đại
Học Toulouse, Thầy về nước giảng dạy môn Sử tại Đại Học
Văn Khoa Huế; ít lâu sau, lên làm Khoa Trưởng rồi lên làm
Viện Trưởng Đại Học Huế.
Sau biến cố Mậu Thân (1968), Thầy vào Đại Học Sài Gòn, đứng
đầu ban Sử tại đây, lãnh trách nhiệm soạn thảo chương trình Tiến
Sĩ Văn Khoa Việt Nam.
Khi Việt Nam Cộng Hòa sụp đổ, Thầy qua Mỹ, làm giảng viên tại
Đại Học Havard, đi làm việc với tư cách học giả tại viện
Institute of Southeast Asian Studies (Viện ĐôngNam
Á Học) , Singapore.
Năm 1976, Thầy xin qua Pháp định cư và được thu dụng
ngay làm nghiên cứu tại Centre National de la Recherche
Scientique (CNRS – Trung Tâm Quốc Gia Nghiên Cứu
Khoa Học). Năm 1987, Thầy trình luận án lấy bằng Tiến Sĩ
Quốc Gia ở Sorbonne, Thầy được cử giữ chức Directeur
d’Études (Giám Đốc Học Vụ) từ năm 1991 ở Centre
Pratique des Hautes Études (EPHE – Trung Tâm Thực Hành
Nghiên Cứu Cao Cấp) và Giáo Sư Thực Thụ về Lịch Sử
& Văn Minh Bán Đảo Đông Dương.
*
Thầy đã biên soạn bằng 3 ngôn ngữ: Việt, Pháp, Anh
nhiều công trình liên quan đến Sử Học, đặc biệt sử Việt
Nam, Đông Dương, Đông Nam Á, ngoài ra, còn có công
trình về sử Ấn Độ, sử Hoa Kỳ.
Qua các công trình biên soạn và cách làm việc của Thầy, các
học giả thế giới đánh giá Thầy có phát kiến mới về lịch sử,
cách nhìn mới về lịch sử, cách xử lý nghiêm túc các tài liệu
sử dụng để tham khảo.
Sau đây, tôi xin trích ra vài đoạn làm ví dụ:
- Giáo sư Claire Trần thị Liên (Đại Học Paris Cité – Trung Tâm
Nghiên Cứu Khoa Học Xã Hội về Thế Giới Phi Châu, Mỹ
Châu và Á Châu – CESSMA – Centre d’Études en Sciences
Sociales sur les mondes africains, américains et asiatiques) đánh
giá:
“Qua sự nghiệp rộng lớn của mình, Nguyễn Thế Anh là một nhân
vật để lại dấu ấn đậm trong ngành chuyên khảo sử Việt Nam. Qua
việc viết về các chủ đề khác nhau, các giai đoạn khác nhau, các
không gian địa lý khác nhau, ông đã góp phần vào việc viết nên
một “ bộ lịch sử Việt Nam” và các nước láng giềng có tính tổng
thể” (Par l’ampleur de son oeuvre, Nguyễn Thế Anh est
une figure marquante de l’historiographie vietnamienne. Par la
diversité des thématiques, des périodes, des espaces géographiques
traités, il a contribué à l’écriture d’ une “histoire globale” du Viet
Nam et de ses voisins…”
- Sử gia Mỹ, Keith W. Taylor, Đại Học Cornell, đánh giá GS.
Nguyễn Thế Anh:
“Nguyễn Thế Anh lưu lại di sản cho đời sau như một sử gia
nổi tiếng nghiên cứu văn bản văn khố nghiêm túc. Ông đã hướng
dẫn cho nhiều sinh viên phương pháp học tập để trở thành học giả
từ tấm gương của ông và như thế tạo ra về lâu về dài hiệu quả tích
cực về việc nghiên cứu Việt Nam trong tương lai … “ (Nguyen
The Anh’s legacy … is reputation as an excellent historian
who has rigorously studied texts anh archival materials. He has
been a mentor for many students who have learned how to be
scholars from his example, and this will continue to have a
positive effect upon the study of Vietnam in the future).
- Giáo sư Pascal Bourdeaux, cựu sinh viên École Pratique des
Hautes Études và đang giữ chức trợ giảng (maitre de
conférences) tại trường này, bày tỏ lòng tôn kính với GS.
Nguyễn Thế Anh: “Giáo Sư kính mến! Các sinh viên của Giáo Sư
mất một người Thầy; các bạn của Giáo Sư lìa xa một người bạn.
Tất cả chúng tôi bày tỏ lòng biết ơn đối với người Thầy luôn
luôn mang đậm tính nhân bản …” (Cher Professeur! Vos étudiants
perdent un maitre; vos amis quittent un ami. Nous tous, à
l’unisson, exprimons notre reconnaissance à l’enseignant
profondément humaniste que vous n’avez cessé d’être …)
- Francois Guillemot, cựu sinh viên École Pratique des Hautes
Études và đang là kỹ sư nghiên cứu (ingénieur de recherche)
ở Trung Tâm Quốc Gia nghiên cứu khoa học (CNRS – Centre
National de la Recherche Scientifique), tụng điếu GS. Nguyễn
Thế Anh:
“ Chúng tôi là một số người đã làm luận án dưới sự hướng dẫn của
Thầy – một sự hướng dẫn không khoan nhượng, nghiêm túc đúng
nghĩa. Ấy là con đường đầy chông gai đôi khi khó khăn, nhưng
chúng tôi lấy làm hãnh diện và vui sướng …” (Nous étions…
quelques uns – unes à faire notre thèse sous votre direction – une
direction sans concession, rigoureuse de sens. C’était un
chemin semé d’embuches parfois difficile mais nous étions
fier - ères et heureux – ses …)
- Nguyễn Hữu Châu Phan, cựu giáo sư sử học Viện Hán Học
Huế, nhà nghiên cứu lịch sử Huế, bày tỏ sự ngưỡng mộ đối
với GS. Nguyễn Thế Anh:
“Một Giáo Sư chuẩn mực, đáng tin cậy. Một Giáo Sư tuyệt vời.”
- Đỗ Bang, gíao sư sử học tại Đại Học Huế, P. Chủ Tịch Hội Lịch
Sử Việt Nam, bày tỏ sự thương tiếc:
“Vô cùng thương tiếc nhà sử học tài năng!”
*
GS. Nguyễn Thế Anh đã đem lịch sử Việt Nam ra với thế
giới. Cách nhìn sự kiện lịch sử, cách nghiên cứu lịch sử,
kiến thức lịch sử có bề dày, bề rộng … của Giáo Sư đã làm
cho học giới quốc tế kính nể, ngưỡng mộ.
Là người Việt Nam, tôi vô cùng hãnh diện Việt Nam có được
một sử gia nổi danh thế giới.
Là học trò của Giáo Sư, tôi vừa vô cùng thương tiếc khi hay
tin Thầy từ trần vừa vô cùng tự hào đã có thời gian ngắn làm
học trò của Thầy.
Tôi xin đốt nén hương hương lòng vọng bái tiễn đưa Thầy về
nơi an nghỉ, cầu nguyện linh hồn Thầy sớm về nước Chúa.
Thành kính phân ưu cùng tang quyến!
22/3/2023
Hoàng Đằng
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét