Thứ Hai, 30 tháng 4, 2018

Lưu Nguyễn Nhập Thiên Thai - Bài viết của Đỗ Chiêu Đức, Mailoc & Mai XThanh



             Lưu Nguyễn Nhập Thiên Thai

                      


    Theo U MINH LỤC của Lưu Nghĩa Khánh đời Tống(宋.劉義慶《幽明錄)chép rằng:

       Năm Vĩnh Bình thứ 5 đời Hán Minh Đế (Công nguyên năm 62 ), người đất Diễm ( thuộc tỉnh Chiết Giang hiện nay) là LƯU THẦN và NGUYỄN TRIỆU vào Thiên Mụ sơn để hái thuốc. Thiên Mụ Sơn gồm có Lưu Môn sơn, Tế Tiêm, Đại Tiêm, Phất Vân Tiêm, Ba Tiêu sơn và Liên Hoa Phong quần tụ mà thành, thế núi hiễm trở, phong đỉnh chập chùng, cao nguyên rộng lớn, hoa cỏ rậm rạp xanh tươi, rừng núi bạt ngàn, muôn màu muôn vẻ. Lưu Nguyễn mãi mê hái thuốc, lạc sâu mãi trong rừng hoa thơm cỏ lạ, tới chừng nhìn lại thì trời đã về chiều, bụng lại đói meo. May sao bên triền núi có mấy cây đào mọc theo khe suối, nhằm lúc đào đang chín rộ, bèn hái lấy mấy trái mà ăn đỡ đói, nào ngờ đó là đào tiên, ăn vào ngon ngọt và thơm tho cả mồm miệng, khí lực lại sung mãn, bèn lần theo khe suối mà đi lên, đến một nơi khe nước rộng, trời đất như mở ra một thế giới mới, với hoa thơm cỏ lạ ven bờ, với oanh yến líu lo kêu hót. Hai chàng  lấy ly ra để múc nước suối uống, thì thấy bên bờ khe đã đứng sẵn 2 nàng con gái tuyệt đẹp, cười mà rằng: "Hai chàng Lưu Nguyễn sao lại đến muộn thế?" Bèn thân mật như người quen đã lâu năm, rước 2 chàng cùng về động phủ. 
 Trong động như có trời đất riêng, phòng ốc khang trang tráng lệ, đã thiết bị sẵn 2 phòng hoa chúc, ngọc chuốc vàng treo, mười phần hoa lệ. Tiệc hoa cũng đã bày sẵn, tiên nữ tới lui tấp nập, cùng mời 2 chàng nhập tiệc với đầy đủ sơn hào  hải vị. Xóm đông có các tiên nương cùng mang đến một mâm đào tiên, cười chúc cho hai nàng đã đón được hai chàng rể quí Lưu Nguyễn vừa du nhập Thiên Thai. Tiệc hoa vui vầy, rượu tiên thơm lừng, chưa nhấp đã say, hòa trong tiếng sanh ca hoan lạc, đưa hai chàng cùng vào động phòng với hai tiên tử trong tiếng tiên nhạc du dương ngây ngất!...
      Nhưng chỉ quá mươi ngày sau, Lưu Nguyễn cùng nhớ quê xin về, hai nàng cố cầm giữ lại, được hơn nửa năm. Mặc dù bên mình luôn có người đẹp... như tiên, nhưng khi nghe tiếng Tử Qui gọi Xuân thắm thiết, hai chàng càng nghe lòng nhớ quê mãnh liệt hơn lên và nhất định xin về. Hai nàng đành phải buộc lòng đặt tiệc tiễn hành và chỉ lối để hai chàng về quê với biết bao là tình thương quyến luyến, bịn rịn chẳng nở rời xa!... 
       Về đến làng quê, thấy mọi cảnh vật đều đổi khác, tìm không thấy nhà cửa của mình ở đâu nữa. Hỏi thăm trong họ tộc, thì có một cụ già cho biết rằng: Ông Tổ bảy đời của họ đi vào núi hái thuốc rồi lạc mất đường không thấy trở về. Lưu Nguyễn ở trên Thiên Thai nửa năm, nhưng ở dưới núi đã qua đến 7 đời con cháu.  Hỏi ra, thì bấy giờ đã vào năm Thái Nguyên Thứ 8 của đời nhà TẤN rồi (Công Nguyên năm 388) hơn 300 năm sau rồi! Hai người đành qua trở lại Thiên Thai, nhưng đã không còn tìm được đường lên Tiên động nữa!

       Trong những bài thơ vịnh về LƯU NGUYỄN LẠC THIÊN THAI, phải kể đến 5 bài trong ĐẠI DU TIÊN THI của TÀO ĐƯỜNG đời Đường là tiêu biểu và nổi tiếng nhất.
       Xin được giới thiệu 3 trong số 5 bài thơ đó cùng tác giả TÀO ĐƯỜNG sau đây...    

1. SƠ LƯỢC VỀ TÀO ĐƯỜNG

           TÀO ĐƯỜNG 曹唐 tự là Nghiêu Tân, người đất Quế Châu (thuộc Quế Lâm Quảng Châu hiện nay). Không rõ năm sanh và mất. Lúc đầu xuất gia làm Đạo Sĩ, sau ứng thi Tiến Sĩ giữa năm Đại Trung, nhưng không đỗ. Khoảng năm Hàm Phong ( 860-874 ) tùng sự ở Chư Phủ. Tào sống cùng thời với La Ẩn 罗隐, tài thơ ngang nhau, Tào thường truy cứu hâm mộ tình tự cao nhã của các bậc thần tiên, nên sáng tác các thiên "Đại du tiên thi 大游仙诗 ", "Tiểu du tiên thi 小游仙诗" gồm 50 thiên, tả lại những nỗi bi hoan ly hợp của chư tiên nhân để phổ biến và truyền lại đời sau. Tào Đường lại rất thường gặp La Ẩn để trao đổi Ý kiến về những bài thơ mà mình mới sáng tác.
                       Inline image
                         
  Chân dung Tào Đường       
 

2. Bài 1LƯU NGUYỄN NHẬP THIÊN THAI
 
劉晨阮肇遊天台

樹入天台石路新, 
雲和草靜迥無塵。 
煙霞不省生前事, 
水木空疑夢後身。 
往往雞鳴岩下月, 
時時犬吠洞中春。 
不知此地歸何處, 
須就桃源問主人。
                        曹唐

LƯU THẦN NGUYỄN TRIỆU DU THIÊN THAI 

Thụ nhập thiên thai thạch lộ tân, 
Vân hoà thảo tĩnh quýnh vô trần. 
Yên hà bất tỉnh sinh tiền sự, 
Thuỷ mộc không nghì mộng hậu thân. 
Vãng vãng kê minh nham hạ nguyệt, 
Thời thời khuyển phệ động trung xuân. 
Bất tri thử địa quy hà xứ, 
Tu tựu Đào Nguyên vấn chủ nhân.
                    TÀO ĐƯỜNG

Dịch nghĩa:

LƯU THẦN NGUYỄN TRIỆU DU NGOẠN THIÊN THAI  

       Hàng cây dẫn nhập thiên thai với con đường đá mới, mây hòa quyện lấy cỏ trong thanh tĩnh không vướng chút bụi trần. Khói ráng mông lung như không rõ được truyện của kiếp trước. Suối nước và rừng cây cũng mờ ảo như còn ngờ ngợ thân ta như sau cơn mộng mị. Luôn luôn như nghe được tiếng gà gáy ở mõm đá dưới ánh trăng, và như lúc nào cũng có tiếng chó sủa trong động xuân. Không biết là nơi đây sẽ đưa đến nơi đâu, chỉ còn có nước là tìm chủ nhân của xứ Đào Nguyên nầy mà hỏi!?...

Diễn nôm:

            LƯU NGUYỄN NHẬP THIÊN THAI

           Cây dẫn nhập Thiên Thai cao vút,
           Cỏ mây vương chẳng chút bụi trần,
           Yên hà không nhớ tiền thân,
           Nước mây luống những bâng khuâng mộng hồn.
           Tiếng gà gáy dập dồn trăng tỏa,
           Văng vẳng xa chó sủa động xuân,
           Đào nguyên dám hỏi chủ nhân,
           Rằng đây dẫn lối xa gần Thiên Thai?

                                   Đỗ Chiêu Đức

3. Bài 2THIÊN THAI TỐNG BIỆT

      僊子送劉阮出洞

   殷勤相送出天台,
        僊境那能卻再來。
   雲液既歸須強飲,
        玉書無事莫頻開。
   花留洞口應長在,
        水到人間定不回。
   惆悵溪頭從此別,
        碧山明月照蒼苔。
                             曹唐

TIÊN TỬ TỐNG LƯU NGUYỄN XUẤT ĐỘNG

    Ân cần tương tống xuất Thiên Thai,
    Tiên cảnh na năng khước tái lai.
    Vân dịch kí qui tu cưởng ẩm,
    Ngọc thơ vô sự mạc tần khai.
    Hoa lưu động khẩu ưng trường tại,
    Thủy đáo nhân gian định bất hồi.
    Trù trướng khê đầu tòng thử biệt,
    Bích sơn minh nguyệt chiếu thương đài!

                         TÀO ĐƯỜNG

Dịch nghĩa:

       TIÊN TỬ ĐƯA LƯU NGUYỄN RỜI THIÊN THAI

       Ân cần đưa tiễn nhau ra khỏi chốn Thiên Thai, Tiên cảnh biết làm sao còn có thể trở lại đây. Đã quyết định đi về nên phải miễn cưởng mà uống cạn chén rượu tiên đưa tiễn (Vân dịch: tên một loại rượu tiên ). Nếu không có chuyện gì thì không nên thường xuyên mở Ngọc thơ ra xem  (Ngọc Thơ: Sách của Đạo gia tu Tiên). Hoa lưu lại trước cửa động sẽ còn mãi mãi nơi đây, nhưng nước đã chảy về với dân gian thì chắc chắn sẽ không còn quay trở lại được nữa. Bịn rịn mãi ở đầu khe suối nơi mà từ đây đành cách biệt, chỉ còn trơ lại vầng trăng bạc trên đỉnh núi biếc chiếu lên đám rêu xanh!
   
Diễn nôm

             THIÊN THAI ĐƯA TIỄN

         Ân cần tiễn biệt rời tiên động,
         Cảnh tiên thôi hi vọng trở về,
         Chén đưa luống những não nề,
         Ngọc thơ vô sự chẳng hề mở đâu !
         Hoa trước động luôn sầu mong nhớ,
         Nước xuôi dòng biết thuở nào về,
         Chia tay lòng những tái tê,
         Rêu xanh núi biếc trăng thề luyến lưu !

                       Đỗ Chiêu Đức 

4. BÀI 3 :   TÁI ĐÁO THIÊN THAI    
            玉真公主   
                   Tạo dáng trong phim và tượng của NGỌC CHÂN CÔNG CHÚA

再到天台訪玉真, 
青苔白石已成塵。 
笙歌寂寞閑深洞, 
雲鶴蕭條絕舊鄰。 
草樹總非前度色
煙霞不似往年春。
桃花流水依然在,                   
不見當時勸酒人。
                  曹唐     

 LƯU NGUYỄN TÁI ĐÁO THIÊN THAI BẤT PHỤC KIẾN TIÊN TỬ
Tái đáo Thiên Thai phỏng Ngọc Chân, 
Thanh đài bạch thạch dĩ thành trần. 
Sanh ca tịch mịch nhàn thâm động, 
Vân hạc tiêu điều tuyệt cựu lân. 
Thảo thụ tổng phi tiền độ sắc, 
Yên hà bất tự vãng niên xuân. 
Đào hoa lưu thuỷ y nhiên tại, 
Bất kiến đương thời khuyến tửu nhân.
                  TÀO ĐƯỜNG  

Dịch nghĩa:

          TRỞ LẠI THIÊN THAI KHÔNG GẶP ĐƯỢC TIÊN NỮ

       Trở lại Thiên Thai để tìm gặp Tiên nương (Ngọc Chân  chỉ chung phái nữ tu thành tiên ). Chỉ thấy rêu xanh và đá trắng đều hóa thành tro bụi cả rồi. Trong động sâu đã vắng vẻ không còn tiếng sanh ca như ngày nào, hàng xóm cũng vắng tanh tiêu điều như mây hạc bay xa. Cỏ cây hoa lá không còn vẻ hương sắc của ngày xưa, yên hà mây khói cũng không còn nhuốm sắc tươi như mùa Xuân cũ. Hoa đào nước cuốn cũng vẫn còn đó như trước kia, chỉ có người chuốc rượu đưa tiễn năm xưa thì không còn tìm đâu thấy nữa!

*. NGỌC CHÂN : là Công Chúa Ngọc Chân 玉真公主, tên là LÝ TRÌ DOANH 李持盈 ( 692-762 ), cháu nội của Võ Tắc Thiên đời Đường. Theo Đạo Giáo xuất gia làm đạo cô, lấy hiệu là HUYỀN HUYỀN, đắc đạo thành tiên, nên thường dùng để chỉ chung cho các nàng tiên nữ.

Diễn Nôm

              Trở Lại Thiên Thai

         Quay trở lại Thiên Thai chốn cũ,
         Đá rêu xanh đã phủ bụi trần,
         Sanh ca vắng vẻ động xuân,
         Tiêu điều mây hạc xóm gần làng xa.
         Cỏ cây cũng nhạt nhòa hương sắc,
         Yên hà như cũng nhắc xuân thừa,
         Hoa đào nước cuốn như xưa,
         Đâu người chuốc rượu tiễn đưa dạo nào !?

                      Đỗ Chiêu Đức

                              *****
Cám ơn Chiêu Đức đã cho thưởng thức lại mấy bài Thiên Thai  với các bản dịch tuyệt vời. Nhân đây tôi xin gởi đến bạn thơ thêm hai bài Thiên Thai của Tào Đường mà tôi đã phỏng dịch mấy năm trước.
Xin cám ơn
Thân 
ML

(1)
Lưu Thần Nguyễn Triệu du Thiên Thai 

                           Tào Đường 

Thụ nhập thiên thai thạch lộ tân 
Vân hoà thảo tĩnh quýnh vô trần 
Yên hà bất tỉnh sinh tiền sự 
Thuỷ mộc không nghì mộng hậu thân 
Vãng vãng kê minh nham hạ nguyệt 
Thời thời khuyển phệ động trung Xuân 
Bất tri thử địa quy hà xứ 
Tu tựu Đào Nguyên vấn chủ nhân .

Dịch nghĩa :
Theo hàng cây vào núi Thiên Thai , đường đá như mới.
Mây êm cỏ lặng không chút bụi vương .
Khói và ráng không gợi nhớ lại chuyện trước
Nước và cây làm cho ngỡ nằm mơ tỉnh dậy
Thỉnh thoảng gà gáy bên sườn núi dưới ánh trăng
Chốc chốc chó sủa trong động giữa cảnh xuân
Chẳng hay đất nầy thuộc xứ nào
Phải tới nguồn hoa đào hỏi chủ nhân.

 --Bản dịch cuả Mailoc--
 
Lối Thiên Thai đá cây chen vách ,
Cỏ mây êm lắng sạch bụi trần  .
Khói mây ,  thế sự quên dần ,
Nước cây như mộng tưởng lầm kiếp sau .
Gà eo-óc trăng dần chếch bóng ,
Chó từng hồi sủa động đang Xuân .
Đất nầy mù tịt chẳng phân ,
Phải tìm Đào chủ hỏi lần mới xong .
                Mailoc phỏng dịch
(2)
Lưu Nguyễn Động Trung Ngộ Tiên Tử

Nguyên tác: Tào Đường
劉阮洞中遇仙子 
曹唐 
天和樹色靄蒼蒼,霞重嵐深路渺茫。 
雲竇滿山無鳥雀,水聲沿澗有笙簧。 
碧沙洞裡乾坤別,紅樹枝前日月長。 
願得花間有人出,免令仙犬吠劉郎。 


Lưu Nguyễn Động Trung Ngộ Tiên Tử

Tào Đường 
Thiên hoà thụ sắc ái thang thang 
Hà trọng lam thâm lộ diễu mang
Vân đậu mãn sơn vô điểu tước 
Thuỷ thanh duyên giản hữu sinh hoàng 
Bích sa động lý càn khôn biệt 
Hồng thụ chi biên nhật nguyệt trường 
Nguyệt đắc hoa gian, hữu nhân xuất 
Miễn linh tiên khiển phệ Lưu Lang 
Dịch Nghiã :
  Lưu Nguyễn Gặp Tiên Trong Động .
 
Da trời hòa với sắc cây xanh ngắt
Ráng nặng nề  đường âm u, xa mênh mang
Mây va hang khắp núi, không bóng chim.
Tiếng nước theo khe đá như tiêng sênh sáo
Trong động cát xanh biếc ,một khung trời riêng biệt .
Bên cây lá đỏ ngày rộng tháng dài
Mong rằng trong hoa có người xuất hiện
Để chó nhà tiên khỏi sủa chàng Lưu
 
Dịch Thơ :
   LƯU  NGUYỄN GẶP TIÊN TRONG ĐỘNG
 
Trời, cây lá một màu xanh ngắt,
Đường mịt mờ xa tắp, ráng lam.
Mây vờn, chim vắng hốc hang,
Suối khe nước réo, sáo đàn chơi vơi.
Động cát xanh, khung trời riêng biệt,
Rừng đỏ vây, quên hết tháng ngày.
Trong hoa mong thấy bóng ai,
Nhà tiên ngăn chó sủa hoài chàng LƯU
                Mailoc phỏng dịch

(3)
Tiên Tử Tống Lưu Nguyễn Xuất Động 
         Tào Đường 
Ân cần tương tống xuất Thiên Thai, 
Tiên cảnh nả năng khước tái lai 
Vân Dịch (1) ký quy tu cưỡng ẩm, 
Ngọc thư (2) vô sự mạc tần khai 
Hoa lưu động khẩu ưng trường tại, 
Thuỷ đáo nhân gian định bất hồi 
Trù trướng khê đầu tòng thử biệt, 
Bích sơn minh nguyệt chiếu thương đài. 

Dịch Thơ :
 
Cửa Thiên Thai ân cần đưa tiễn ,
Cảnh tiên nầy khó viếng lần hai
Rượu Vân Dịch , chén chia tay ,
Ngọc thư chỉ mở , dặn ai khi cần .
Hoa cửa động đang còn tươi mãi ,
Nước về trần cứ chảy không quay .
Rầu rầu ly biệt từ đây ,
Rêu xanh núi biếc non đoài trăng tan .
       Mailoc phỏng dịch

(4)
Tiên Tử Động Trung Hữu Hoài Lưu Nguyễn
 
Bất tương thanh sắt lý Nghê Thường,
Trần mộng na tri hạc mộng trường
Động lý hữu thiên xuân tịch tịch
Nhân gian vô lộ nguyệt mang mang
Ngọc sa dao thảo duyên khê bích
Lưu thủy đào hoa mãn giản hương
Hiểu lộ phong đăng dị linh lạc
Thử sinh vô xứ vấn Lưu lang.
 
 Dịch nghĩa :
  Tiên Nữ Trong Động Nhớ Lưu Nguyễn
 
Không đem tiếng đàn sắt nhẹ nhàng chơi khúc Nghê Thường nữa
Người trong giấc mộng trần đâu biết giấc mộng tiên dài
Trong động riêng một bầu trời, cảnh xuân yên lặng
Cõi người không đường đi tới, bóng nguyệt mơ màng
Cỏ tiên trên bãi ngọc xanh biếc ven khe
Hoa đào theo nước trôi, hương thơm đầy suối
Hạt mốc sớm mai, ngọn đèn trước gió dễ tắt
Kiếp nầy còn biết hỏi chàng Lưu ở chốn nào?
 
 Dịch Thơ :
 
Khúc Nghê Thường đàn cầm đã dứt ,
Mộng tiên dài bức rức nào hay .
Động riêng , lặng lẽ xuân lai ,
Cõi trần bặt lối , mơ ai trăng huyền .
Ven khe xanh , cỏ tiên ngọc mướt ,
Hoa đào trôi suối nước ngát hương .
Ngọn đèn trước gió , móc sương ,
Kiếp nầy đâu biết Lưu lang chốn nào?
             Mailoc phỏng dịch

( 5 )
Lưu Nguyễn Tái Đáo Thiên Thai Bất Phục Kiến Chư Tiên Tử 
       Tào Đường 
Tái đáo Thiên Thai phỏng Ngọc Chân (1)
Thanh đài bạch thạch dĩ thành trần 
Sinh ca tịch mịch nhàn thâm động 
Vân hạc tiêu điều tuyệt cựu lân 
Thảo thụ tổng phi tiền độ sắc 
Yên hà bất tự vãng niên xuân 
Đào hoa lưu thuỷ y nhiên tại 
Bất kiến đương thời khuyến tửu nhân
 
(1) Ngọc Chân: tên một tiên nữ
 
Dịch thơ :
 
      Lưu Nguyễn trở lại Thiên Thai
       không gặp các nàng tiên nữa
 
--Bản dịch của Mai Lộc
 
Thăm Thiên Thai mong gặp người cũ                               
Đá rêu xanh đã phủ bụi trần .
Động sâu im vắng tiếng đàn ,
Đâu rồi vân hạc, xóm hoang điêu tàn.
Cây héo hon lá vàng phai sắc
Khói ráng chiều cũng khác xuân qua.
Còn đây nước cuốn đào hoa ,
Mà người chuốc chén nay đà ở đâu ?
             Mailoc phỏng dịch
 
                         *****
Nhập Thiên Thai

Thiên Thai cổ thụ mới tìm vào
Cỏ lặng mây êm bụi sạch nào
Chuyện cũ quên rồi kia ráng, khói
Kiếp sau không tưởng đó chiêm bao
Dưới trăng ánh sáng gà văng vẳng
Trong động đêm xuân chó sủa gào
Mù tịt đất nầy không thể biết
Đào Nguyên động chủ hỏi xem sao!

Mai Xuân Thanh

Ngày 23 tháng 04 năm 2018






Thơ Xướng Họa: 30-4-1975




 Người Giao Kẻ Nhận

Bọc thép đạp tông cửa ngõ vào...
Quân hàm mấy cái đỏ lao xao...
Người giao thấp thỏm vai Ông Chủ,
Kẻ nhận ngông nghênh khuất lấp sao...
Trịnh trọng dập giày chào Thượng Tướng
Thản nhiên trung tá mắng ồn ào...
Tay không chẳng có gì mà nói ?
Ai bảo bàn giao... "được những nào?!"

                  Mai Xuân Thanh

HỌA VẬN thơ của bạn
              MAI XUÂN THANH
:

      30-4-1975--2018

"Di tản" nguyên nhân dẫn địch vào,
Buồn thay "chiến thuật" tạo xôn xao...
Mỉền Trung tán loạn theo lời chạy !
Cả nước bàng hoàng biết nói sao ?
Tức tửi bó tay đành nhẫn nhục...
Căm hờn trả đủa lắm ồn ào !...
Bốn mươi năm lẻ bao thay đổi,
Kẻ thắng người thua được những nào ?!

                  Đỗ Chiêu Đức