Đối Tửu
Nguyễn Du (1765 - 1820)
Phu tọa nhàn song túy nhãn khai
Lạc hoa vô số há thương đài
Sinh tiền bất tận tôn trung tửu
Tử hậu thùy kiêu mộ thượng bôi
Xuân sắc tiệm thiên hoàng điểu khứ
Niên quang ám trục bạch đầu lai
Bách kỳ đản đắc chung triêu túy
Thế sự phù vân chân khả ai
Dịch Xuôi : Đôi Lời Tâm Sự Với Rượu
PKT
Tỉnh say , ngồi nhàn bên cửa sổ, đưa mắt nhìn quanh
Hoa rụng rơi xuống vương vãi đầy thềm rêu xanh
Lúc sống , đã không uống cạn được một bầu rượu
Thì sau khi chết, chén rượu ai người tưới trên mồ cho đây
Sắc xuân dần dần thay đổi, con oanh vàng đã bay đi mất
Ngày tháng âm thầm trôi qua, tóc trên đầu bạc đến nơi rồi
Cuộc sống trăm năm chỉ còn ước mong được say như suốt buổi sáng này
Chuyện đời mây nổi ngẫm thật đáng buồn, còn ngồi than thở ích gì nữa đâu
Chú Thích : "Phu tọa " nghĩa là ngồi xếp bằng tròn tĩnh tọa, kiểu ngồi thiền của các nhà tu; "nhàn song" nghĩa là nhàn nhã bên cửa sổ, "túy" nghĩa là say rượu; "nhãn" nghĩa là con mắt; "khai" nghĩa là mở; cả câu có thể hiểu một cách giản dị là "ngồi nhàn bên cửa sổ, rượu say, đưa mắt nhìn cảnh vật bên ngoài;" nhưng "túy nhãn khai" là "mắt say nhìn" hay còn có ngụ ý gì nữa đây? Ôi chữ với nghĩa của người xưa!
Viết đến đây, xin được phép nói đến Chị Thảo Nguyên, giáo sư Toán, một thời dạy ở trường Nữ Trung Học Đoàn Thị Điểm, Cần Thơ ,trước 1975, tác giả cuốn ĐỌC VÀ DỊCH THƠ CHỮ HÁN CỦA NGUYỄN DU. Đối Tửu là 1 trong số 55 bài được chị lựa chọn từ hơn 200 bài thơ chữ Hán của tác giả Truyên Kiều. Đọc các bài dịch kèm theo phần bình chú, lòng riêng khôn ngăn được xúc động và cảm phục về tính nghiêm cẩn cúa chị, trong việc tìm hiểu ý nghĩa đến từng con chữ một của nguyên tác. Về phần chuyển dịch, giữ được nguyên ý, cùng lúc với chất thơ, tìm được "nhãn tự" và từ đó khai mở được "phần chìm" cúa bài thơ, để cho người đọc hiểu được phần nào tâm sự u ẩn của tác giả là một điều không dễ. Thiển nghĩ, cho đến nay, về dịch thơ chữ Hán của Nguyễn Du, không mấy người đạt được thành quả tốt đẹp như chị. Với tấm lòng kính mến, xin được mạn phép chép ra đây bài Trước Chén Rượu của Thảo Nguyên, bản dịch bài Đối Tửu, để mọi người thân quí trong nhà được biết thêm về một người yêu chuộng chữ nghĩa.
Trước Chén Rượu
Thảo Nguyên - Đọc Và Dịch Thơ Chữ Hán Của Nguyễn Du
Ngồi nhàn bên cửa mắt ngà say
Hoa rụng thềm rêu phấp phới bay
Khi sống chẳng nghiêng bầu cạn rượu
Chết đi ai tưới mộ ly đầy?
Sắc xuân dần chuyển oanh bay mất
Năm tháng ngầm đưa trắng tóc lay
Ước được trăm năm say khướt mãi
Buồn ơi, thế sự khác gì mây!
Đối Tửu
PKT 09/09/2015
Tỉnh say, đưa mắt ngoài song cửa,
Hoa rụng, thềm rêu, những cảm hoài.
Sống đã chén vơi, ta với bóng,
Chết rồi mộ tưới, rượu cho ai?
Sắc xuân dần đổi, oanh vàng biệt ,
Ngày tháng lặng trôi, tóc trắng bay.
Nào muốn trăm năm, say suốt sáng,
Chuyện đời mây nổi, nỗi thương vay.
Lời Thêm : Theo Thảo Nguyên , trong Đọc Và Dịch Thơ Chữ Hán Của Nguyễn Du, bài Đối Tửu được làm ra trong thời kỳ ở Hồng Lĩnh (1796 -1802), tác giả tuy sống ớ quê nhà, nhưng "vẫn rất nghèo khổ." Từ nguồn tin này, tôi lại lẩn thẩn nghĩ đến 2 chữ "túy nhãn" trong câu mở đầu. Rượu uống thiếu, nhìn bầu rượu cạn, nhà nghèo quá, không tiền mua thêm cho nên "túy nhãn" mắt say nhưng người uống đã say đâu. Cho nên mới than lúc sống không đủ rượu uống, mong gì chết rồi ai đổ rượu trên mồ cho nên mới nghĩ đến tuổi xuân dần qua, thời gian nghiệt ngã, tóc đã bạc rồi, chuyện đời mây nổi, không buồn sao được, trăm năm đành thôi, chỉ còn ước được một sáng cùng rượu say vùi. Ôi chao, có thể nào sự thật trần trụi thảm thương đến độ như vậy sao? Cho nên đáng lẽ , 2 câu cuối là: "Chỉ muốn trăm năm say suốt sáng / Nỗi đời mây nổi ngẫm buồn thay," thật tình không hiểu sao tôi lại đổi thành: "Nào muốn trăm năm say suốt sáng / Chuyện đời mây nổi, nỗi thương vay."
Tri Khac Pham
09/09/2015
**********************************
Trước Chén Rượu
Ngồi bên song ngà say mắt thả,
Thềm rêu xanh lả tả hoa rơi.
Chén quỳnh chưa cạn trên đời,
Chết rồi ai rưới rượu mời mộ ta!
Oanh bay mất, phôi pha xuân sắc,
Tháng năm dần hiu hắt bạc đầu.
Trăm năm say khướt mong cầu,
Mây trôi thế sự, dàu dàu lòng ai!
Mailoc phỏng dịch
Cali 9-9-15
*********************************
SQ xin mạn phép phỏng dịch theo để mượn lời thơ thăm hỏi sức khoẻ đến mọi người bên chén rượu ảo.
TRƯỚC CHÉN RƯỢU
Đang tỉnh say, mắt nhìn quanh song cửa
Hoa rụng đầy, vương tơi tả thềm rêu
Lúc sanh tiền cạn chén được bao nhiêu??
Đến khi chết mộ ta ai chuốc rượu !
Tuổi Xuân phai như chim oanh bay mất
Tóc bạc màu theo năm tháng trôi qua
Ước được sao say khướt mãi hồn ta
Mặc thế sự nổi chìm... buồn cũng thế!
SONG QUANG
****************************************
****************************************
Dịch:
Rượu vang cạn chén mắt mờ say,
Hoa rụng thềm rêu trước gió bay.
Tri kỷ nào ai ngồi đối ẩm,
Tâm giao mộ chí tưới vơi đầy...
Yến oanh xuân sắc về đâu nhỉ !
Trai trẻ lúc già sợi tóc lay
Những tưởng trăm năm say túy lúy,
Ngờ đâu ngẫm nghĩ khác chi mây
Mai Xuân Thanh
Ngày 09 tháng 09 năm 2015
******************************
******************************
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét