Tản Mạn về Tôi, Con-Người-Thầy-Giáo (Lâm Khương Nhàn)

TẢN MẠN VỀ TÔI , CON-NGƯỜI-THẦY-GIÁO.

Lời người viết….

Bài văn nầy tôi viết cho đặc san “Sóng  biển"… nhân kỷ niệm  60 năm  ngày thành lập trường Trung học Vũng Tàu, nơi tôi từng giảng dạy từ năm 1971 đến 1975…

Mấy ngày rày, những sự kiện liên tục ùa đến… Anh Ngô Văn Tiên (K3) ở Mỹ Tho gọi điện chuyện trò, rồi Anh Phan Thuận An (K1), anh Trần Khánh Tiếu (K2)  ở Huế gửi thư báo việc tổ chức họp mặt bạn đồng môn cựu sinh viên Viện Hán Học  tại Huế vào cuối năm nầy (29&30-12-2014) – và một sự tình cờ trùng hợp thú vị nữa , anh Nguyễn Minh Tâm khóa 3, đã biền biệt từ hơn 50 năm rồi… bỗng dưng ghi vài chữ thăm hỏi tôi ngay ở phần phản hồi của một bài viết tôi gửi đăng trên blog “Tri thiên mệnh ”…- và nhất là khi vào trang-blog-của-chị-HP… bài viết  thấy-thương-quá của anh Hoàng Đằng (Nam du ký sự), những hình ảnh thầy trò các năm, các lớp của Viện Hán Học Huế năm xưa… làm tôi nhớ lắm – các anh chị, các bạn bè đồng môn Hán Học Huế !

Niềm thương nỗi nhớ ấy chắc rồi sẽ thôi thúc tôi viết nhiều nhiều lắm về Huế, về mái trường Viện Hán Học xưa, về các thầy, các anh chị, bạn bè một thuở… hồi hơn năm mươi năm về trước…

Tôi gửi chị HP bài văn “tạm” này… nếu xét thấy phù hợp, chị cho lên blog-của-chị. Tôi nghĩ  - “Tôi” trong bài này * là Thầy giáo ở Vũng Tàu khi tọa  vị trên giai phẩm Sóng Biển… và “Tôi” khi  về blog-của-chị… thì là cậu trò sinh viên Viện Hán Học Huế trẻ trung  ngày nào của hơn nửa thế kỷ trước chị Hồng Phi nhỉ?   Tôi mong rằng, dạng bài văn tản mạn như thế nầy, các thành viên cựu SVVHH Huế chúng ta sẽ được dịp nhận nhau ra, biết về nhau nhiều hơn… và sẽ kết nối nhau dễ dàng hơn.

                                       

           Lâm Khương Nhàn . cựu SVVHH Huế -K4

                              Cẩn trình.

                             **********

 Hai mươi hai tuổi -“cởi áo thư sinh mặc  áo thầy” đến nay(2014) đã tròn năm mươi năm

       

                          *ảnh 01 –LK Nhàn 1965

                                            

                                *ảnh 2-LK Nhàn 2014

Bao nhiêu thăng trầm đổi thay suốt ngần năm tháng ấy… có một điều duy nhất không thay đổi trong tôi “CON-NGƯỜI-THẦY-GIÁO”

Trót mang nghiệp giáo vào thân, tính-mô-phạm như thắm nhuần khắp trong từng từng tế bào máu-xương-da-thịt-tôi. Nhiều khi không biết hay dở như thế nào  - có phù hợp thế thời hay lại bị xếp vào dạng bảo thủ, gàn dỡ, khó khăn?!  Hể thấy ai, cái gì… hành xữ, diễn biến khác với “hồi-xưa” trong “Tử-viết” hoặc “quốc-văn-giáo-khoa-thư” là cảm thấy khó chịu bực bội rồi. Tam-cương, ngũ-thường khắc tâm ghi nhớ  (- đương nhiên có biết phân tích nghĩa rộng của chữ QUÂN trong tam-cương). Tam-tòng, tứ đức vẫn mãi chi phối tiềm tàng trong tâm thức dù nhiều lúc cố lắm với biện minh cho  trào lưu bình đẳng giới –nhưng thú thực cũng chẳng làm sao tôi cảm nhận thanh thoát vấn đề.  Người điên không hiểu được kẻ bình thường; người lớn ai bảo chắc rằng mình hiểu được trẻ con; người của thế giới thượng lưu truyền đời thì làm sao hòa hợp được với dân nghèo vạn kiếp – và ngược lại  như vậy. Đây là quan điểm của riêng tôi – dĩ nhiên có người (thầy, cô giáo) đồng cảm, người không, chứ không phải ai cũng như vậy.

Ra khỏi nhà, chưa bao giờ tôi dám ăn mặc xềnh xoàng.  Lễ-tiệc, Tết-nhứt tôi luôn "đóng thùng đóng bộ."  Nhất là  thời buổi hiện  nay, tiệc cưới cứ thường khi đi dự - trong họ hàng, trong bạn bè, xóm giềng – và  các em “cụ-học-trò” (mời dự đám cưới con của  các CHS) nữa chứ… như thói quen tôi luôn mang cà-vạt -dù biết chắc rằng hàng trăm khách dự tiệc hôm ấy thường chỉ vài ba người còn giữ cái lề-nếp đó. (mời xem bài BA TÔI tại http://blogtiengviet.net/giapha-lamduongtravinh/2012/06/17/ba_ta_i_18 để biết rõ hơn).

Đa số học trò của tôi thuộc thập niên 65-75. Những cô cậu học trò trung học nhỏ bé của thuở nào, nay đã vào hàng năm hàng sáu cả rồi.  Những cuộc hội ngộ giao lưu thăm viếng nhiều lần, nhiều lúc, nhiều nhóm… mà các em ưu ái dành cho các cựu giáo chức lớn tuổi như chúng tôi thật đáng trân trọng, quý báu và hạnh phúc biết dường nào.  Ngẫm ra hiếm có nghề nghiệp nào có được diễm phúc ưu việt nầy.

Không chỉ riêng thời điểm nầy, khi cựu giáo chức chúng tôi già yếu  ốm đau bệnh tật – khi mà kinh tế nước nhà có khá lên- và khi mà các em cựu học sinh của chúng tôi đã  nhẹ bớt đi gánh nặng cơm áo gạo tiền… mới biết quan tâm đến thầy cô giáo cũ - mà ngay từ những ngày tháng cả dân tộc ta còn cùng-khổ-nghèo sau ngày đất nước mới thống nhất (1975) – khi mà tôi “bị” thôi nghề dạy học bất-đắc-dĩ, có rất nhiều em học sinh cũ của tôi ghé qua túp lều tạm bợ nơi tôi hành nghề sửa xe đạp mưu sinh tại Ngã Tư Giếng Nước Vũng Tàu thăm hỏi. Thầy trò động viên cho nhau, cùng uống ly café đen bên vĩa hè. Cũng có bạn cùng Thầy nhâm nhi xị rượu thuốc ở quán cốc gần đó.  Và thật cảm động, còn có trò nghe biết thầy mình, thư sinh ngày nào nay vất vả lao động  bằng chân tay; cảm thương - và  lo cho Thầy, trò khệ  nệ mang từ Long-Điền, Đất Đỏ sang biếu thầy mươi ký gạo  nghĩa tình!

Một CHSTHVT của tôi, em Nguyễn Kim Hoàng – có thể là người gắn bó và đồng cảm với tôi nhiều nhất. Duyên  thầy-trò chúng tôi hình thành từ ngày đầu tiên tôi được thuyên chuyển từ trường Trung học công lập Đất Đỏ Phước Tuy qua trường Trung học Vũng Tàu và nhận ngay giảng dạy môn văn, kiêm phụ trách nhiệm vụ Giáo Sư Hướng Dẫn (chủ nhiệm) lớp 9P niên học 1971… Ngày nhận nhiệm sở mới nầy – tôi còn nhớ - thầy Hiệu Trưởng Bùi Bằng Hãn nói với tôi  “…thôi nhé, thầy Nhàn giờ ổn định cả rồi (trước khi chuyển về trường THVT tôi mới vừa lập gia đình hồi đầu năm đó – thầy Hãn biết), chúc Thầy hoàn thành nhiệm vụ tốt với lớp 9P nhe…” Tôi thì vô tư, nhưng về sau đó tôi mới biết được lớp 9p thuộc loại “cá biệt - sừng sỏ” của trường THVT lúc bấy giờ.  Nhưng chẳng hề gì – quá trình đứng lớp và làm Quyền XLTV Hiệu trưởng Trung học công lập Đất Đỏ… những 6 năm trước khi sang THVT nên tôi rất tự tin và… từ từ giống-như-cùng-phe với các em 9P! Những linh tinh cái-thuở-ban-đầu với lớp 9P tôi không còn nhớ nhiều cho lắm…chỉ còn nhớ, buổi lên lớp đầu tiên, một trái táo (táo VN), mọng to, ửng hồng, mướt xanh – thật hấp dẫn đặt trịnh trọng trên tờ giấy trắng sạch tinh tươm, ngay trên bàn giáo sư.  Cả lớp đứng chào khi tôi bước vào – và sau đó im phăng phắc… kèm theo hàng 50 đôi mắt tinh nghịch… đang len lén dõi theo… thầy Nhàn hành xữ. Khoát tay mời các em yên vị. Từ tốn nâng niu, nhe vuốt cho sạch quả táo, đưa lên miệng cắn “rốp” một miếng giòn tan.  Chỉ một miếng tượng trưng như biểu hiện sự chấp nhận, sự đồng thuận và sự sẵn sàng với đối tác vậy mà… Từ sau đó thầy trò vui vẻ làm việc, học hành với nhau như thế nào đó  mà những tới bây giờ, đã hơn 40 năm Thầy Nhàn và CHS VT 9P thân tình gắn bó – hẳn các  em CHS của tôi cũng biết được. Nếu nói về sự hình thành nhóm CHS THVT, theo tôi nhóm lớp 9P 1971 tổ chức sớm nhất – chỉ sau một vài năm ngày đất nước thống nhất. Và tôi, có lẽ là một trong những thầy cô hiếm hoi được các em CHS 9P quan tâm mời tham dự. Ngày họp bạn hàng năm của các em từ thời bao cấp, nhà-nhà-cùng-khó… nên quý hóa làm sao, sân vườn nhà trò Nu-Ni ở Ngã Năm VT, nhà Lộc-Bích ở xóm Vườn, nhà Xuân Hòa (nhà hàng  Trầu Cau), nhà 2 Dân (Hùng) ở ông Trịnh – và cả đôi khi lên tận Biên Hòa tụ họp tại nhà Xuân Hòa, nhà bạn Thiện… Vài ba món gọi là, mấy chai nước ngọt cho các bạn nữ - còn thầy trò nhâm nhi xị rượu thuốc (về sau nầy mới có bia bọt, rượu Tây)… mà câu chuyện hàn huyên, những lời động viên nhau, những góp ý về công ăn việc làm … thật thắm thiết tình bầu bạn, nghĩa thầy trò.

Quay lại nói chuyện Kim Hoàng. Tôi ấn tượng khi vào nhận lớp 9P. Tôi thấy Hoàng dường như phảng phất hình ảnh của tôi của một thời hồi trung học.  Nhỏ người, da ngâm-ngâm-mặn-mòi, mắt sáng ngầm chứa tinh anh (và tinh ranh nữa) –mà trông dáng vẻ hiền ngoan chuẩn mực… Thời bao cấp, khi tôi hành nghề sơn sửa xe đạp – Hoàng cũng vậy, cùng làm nghề như tôi (hơn tôi nữa kìa  - sửa  xe honda và các loại máy móc). Tôi ở Ngã Tư Giếng Nước, Hoàng ở chợ Vũng Tàu. Thời gian ấy, tôi và Hoàng rất thường qua lại trao đổi nghề nghiệp (sơn sửa xe) với nhau. Có môt lần – không nhớ rõ lý do vui mừng nào đó – Tôi cùng Hoàng đi nhậu. Hoàng uống vỏn vẹn một chai bia với tôi –trông Hoàng mệt mỏi… Sau nầy mới biết Hoàng không quen chuyện bia rượu – vui với Thầy nên mới uống-đại! Bây giờ đây, 2014 không biết 2 Dân có bồi-dưởng-tửu-nghiệp cho Hoàng khá lên chưa? (mà nếu chưa thì càng tốt, Hoàng nhì). Nhìn bộ ảnh xưa của Hoàng trên blog Nghêu Ngao, tôi – một lần nữa, xác định nhận xét của tôi về Hoàng từ ngày xưa… có nhiều phần đúng vậy.

                         

                                  

                       *ẢNH 03- Nguyễn Kim Hoàng thời trung học .

                           

                                  * ẢNH 04 -CHS Nguyễn Kim Hoàng 2014

* ảnh 05 -Gia đình LK Nhàn 1989  ( +Ba của LK Nhàn  * thiếu cô con gái thứ 2)- photo byNGUYENKIMHOANG1989                                                                                                    .                                                                     

Quý Hoàng nhiều ở những năm tháng khó khăn, lúc nào Hoàng cũng quan tâm thăm viếng tôi.  Như thông lệ, thời ấy – hàng năm – Hoàng thường thăm gia đình tôi ngày mồng 2 hoặc mồng 3 Tết (ngày đầu năm thăm Thầy)- và chụp cho gia đình tôi vài “bô” làm kỹ niệm. Tôi trân trọng lưu giữ, đến bây giờ xem lại – phát hiện được 01 tấm ảnh Hoàng chụp năm 1989 rất quý giá vơi tôi. Ảnh ghi rõ Ba tôi (lúc ấy tuổi đã 80 ), vợ chồng tôi, con gái lớn, con trai út (con gái thứ nhì đi du xuân với bạn bè); phông ảnh là ngôi nhà cũ tranh tôi tạm bợ bị phá dở một phần, ngôi nhà mới chưa hoàn thành lộ gạch đỏ chưa tô… Tôi và Kim Hoàng như thế đó. LK Nhàn và CHS 9P THVT là vậy vậy đó.

    

     

*ảnh 06 - nhà mới của LK Nhàn đã hoàn thành  - ảnh do NK Hoàng chụp năm 1990 .

       

Thuở ấy có một số học trò cũ của tôi đã trưởng thành và đi làm việc cho cơ quan này xí nghiệp nọ… nhưng các em nầy còn nhỏ tuổi,  mới vào ngành nghề chưa có em nào chức trọng quyền cao nên những chuyến ghé thăm thầy đúng thật sự bằng nghĩa tình đạo lý mà thật tròn vẹn, ấm lòng biết bao.  Cũng có những em cựu học trò kém may mắn học chẳng thành, gia cảnh khó khăn, việc làm nay có mai không… đứa  chạy xe ôm, đứa  đạp ba-gác, em bán hàng rong … vất vả chạy chợ kiếm cơm từng buổi… Thầy trò gặp nhau thoáng chốc trên đường… trong mừng tủi thân thương .

Tôi còn nhớ, cũng trong khoảng thời gian đó, ngã Tư Giếng Nước Vũng Tàu là điểm đen qui tụ nhiều thành phần xã hội lôm-côm – vì nơi đó chính là cửa ngõ duy nhất từ các tỉnh thành tiếp xúc trước khi vào thành phố Vũng Tàu (chưa có đường 51B,51C…) Trộm đạo, giật cướp, cò mồi  tranh  giành hành khách của  nào là xe ôm, xe Lam, xe đò… và cả một số thanh thiếu niên vô công rỗi nghề, sa cơ lỡ vận… nên chuyện thanh toán, đánh đấm và cả những trận thư hùng băng nhóm xảy ra thường như cơm bửa.  Học trò cũ của tôi thuộc loại có-máu-mặt tại bến Ngã Tư Giếng nước cũng có vài ba em… do vậy chăng mà tôi sinh sống và hành nghề nơi nầy chưa bao giờ bị sự cố răn đe uy hiếp nào.  Ngược lại, dù có ngang tàng hùng hổ đến cỡ nào, gặp tôi, lúc nào các em ấy cũng hỏi chào cung kính. Cám ơn các  em. Cám ơn  những ân huệ mà  có lẽ nhờ nghề nhà giáo  tôi mới có được .

Có một hôm nọ, tôi đang ngồi uống nước nghỉ ngơi trong nhà – một chàng thanh niện vạm vở, bặm trợn –cùng một em học trò chạy xe ôm bến Ngã Tư Giếng Nước, vốn đang là tay đại-ca-cộm-cán tại bến –vào thẳng nhà tôi.  Đang ngỡ ngàng, có chút bối rối lo lo…

Thì anh chàng trai lạ kia với em học-trò-đại-ca cùng lúc lễ phép “thưa thầy.” Thì ra thế.  Sau đó tôi biết được em tên B…, học trò cũ của tôi ở trường THBC LTK, giờ em cũng đang là tay anh-chị cát cứ khu vực gì gì đó- tôi không quan tâm lắm.  Em B… muốn rằng tôi phải được thật sự an toàn mưu sinh… nên dẫn bằng hữu giang hồ đến giao phó gửi gấm.  Cám ơn nhã ý của các em.  Tôi lấy làm thương cảm –và cũng đau xót lắm cho thân phận và danh phận của những  “cụ” học trò xã-hội-đen nầy. Thế thời phải thế - chứ tôi và các em hồi đó chắc rằng không bao giờ ước mơ một ngày trùng phùng… như-như-vậy đâu!

 Không chỉ riêng cá nhân tôi… xã hội ta lúc ấy nhiều nhiều lắm như tôi vậy. Thầy Tính sửa đồng hồ, thầy Bốn đạp xích lô, thầy Sỹ về quê nấu rượu nuôi heo… và có chiếc xe Honda lôi thi thoảng chở thuê hàng hóa cho lối xóm. Thầy Sử, Thầy Nhã có lúc phải theo thầu xây dựng làm công lao động thuê.  Nhiều bạn thầy giáo khác của tôi về làm rẩy làm ruộng, có thầy lọc cọc xe đạp đi hàng  mấy mươi cây số mua cá rẻ nơi nầy, bán cao hơn một chút nơi khác để kiếm ít đồng lời mưu sinh. Thậm chí có thầy giáo cử nhân đi bán cà rem bằng xe đạp cà tàng. Tất cả mọi người cùng khổ… nên dường như tôi chẳng thấy khổ ải gì gì cả. Có một điều an ủi và rất thật, rất hạnh phúc mà tôi kể ra đây là tất tất cả các thầy- cựu-giáo chúng tôi lúc ấy dù làm nghề gì gì… mọi người chung quanh vẫn tôn trọng, ưu ái gọi chúng tôi bằng Thầy  = thầy Nhàn sửa xe đạp, Thầy Tính sửa đồng hồ, thầy Sỹ nấu rượu, thầy Cang bán cà-rem…..

Tôi rất bằng lòng với nghề giáo của tôi.  Quang vinh và hạnh phúc nghề giáo mang đến cho tôi thật nhiều nhiều lắm chứ không hẩm hiu bạt bẽo như đời thường ví phỏng.

Đất nước thời mở cửa.., kinh tế chung có khá hơn nhiều.  Cái khó  cùng tuổi trẻ của thầy trò rủ nhau lùi xa theo dĩ vảng.  Những cuộc hội ngộ nghĩa tình điểm xuyết thêm những buổi liên hoan tiệc tùng thịnh soạn vui nhộn.  Cuộc đời  các em “cụ-học-sinh” đã được định hình tương đối. Kẻ còn, người mất –kẻ ốm gầy teo tóp sau nhiều năm vất vả mưu sinh kèm theo những thất bát về kinh tế, chẳng tròn vẹn về đường gia đạo, tình duyên… Người may mắn thành đạt công danh, nhà lầu ô tô – vợ đẹp con xinh, quyền cao chức trọng.  Họ vẫn tìm về nhau, nhận nhau cùng nguồn cội.  Anh chị lớp trên, đàn em khóa cuối (1975). Nhớ trường xưa, lớp cũ. Nhớ Thầy… dạy Toán, nhớ cô… dạy văn.  Ngày nhà giáo 20-11 hàng năm  kéo họ gần lại với nhau hơn.  Cũng nhờ đó tôi có dịp gặp lại, nhớ lại và biết thêm về các bạn nhà giáo đồng nghiệp cũ cũng như các em CHS của tôi nhiều hơn.

Mừng được biết các đồng nghiệp cựu giáo chức của tôi bây giờ hầu hết đều có cuộc sống khá ổn định. Không biết từ nguồn nào, các bạn thầy cô giáo đồng nghiệp của tôi về già đều trông như khá đầy đủ trong cái ăn, cái mặc, cái nhà, chiếc xe… và rất thanh thản vô tư, lạc quan, yêu đời.  Phải chăng (theo tôi suy đoán) nhờ các bạn tôi –vốn những thầy cô giáo, những trí thức có kiến thức vững vàng biết chèo chống, khéo xếp đặt cuộc sống hợp lý, khoa học – biết đầu tư chuyện học hành cho con cái… mà gần như các con cái của các thầy cô đều thành đạt, vững vàng trong xã hội, làm việc tốt, thu nhập cao… hỗ trợ lại cho quý thầy cô đó chăng.  Nếu quả vậy thật rất công bằng lắm lắm!                            

Cũng có nỗi buồn cho một ít thầy cô giáo bạn tôi – việc đời và chuyện gia đình không như ý – khốn khó vẫn bám đuổi hành hạ tuổi già, yếu bệnh, neo đơn… Bạn giáo và CHS có quan tâm giúp đỡ nhưng lực bất tòng tâm… làm sao cứu rỗi được một đời con người- nhất là phần tâm linh. Thôi thì  cho là  số phận đã được an bày vậy rồi! Và nữa- bạn Vy Hoàng Sử, bạn Lý Quan Nhã - mới đây thôi bạn giáo Phạm Tấn Sỹ thân  mến của tôi cũng vừa ra  đi về cõi vĩnh hằng!

Hôm viếng tang thầy Phạm Tấn Sỹ, tôi cùng đi với đoàn đại diện CHS THVT.  Cũng lễ nghi tươm tất: vòng hoa, tiền điếu, nhang đèn  tế bái… nhưng sao tôi cảm thấy nhẹ tênh, rỗng không chẳng chút ý nghĩ bi ai sầu lụy gì cả. Tôi loáng-thoáng trong đầu một hoạt cảnh mơ-mơ-hồ; ngài Trang Chu tống-tiễn-vĩnh-biệt vợ hiền bằng đờn ca, bằng hảo tửu… thâu đêm với bạn bè. Theo ông, ở-đi (chết sống)  là lẽ thường tình.  Đời là cõi tạm… còn đó, niết-bàn mới là cõi vĩnh hằng. Người đời chẳng phải thường viếng tang bằng trướng liễng mà chữ nghĩa thường ghi trên ấy “cầu chúc hương hồn… tiêu-diêu miền cực lạc.” Vậy sướng-khổ thuộc về ai-  kẻ ra đi hay người ở lại?!

Tôi cũng tản mạn với bạn bè và các CHS của tôi hôm ấy rằng - theo tôi, Thầy Sỹ chúng ta ra đi thanh thản lắm rồi. Tuổi thì đạt chuẩn thọ (74 theo chuẩn tuổi thọ VN ngày nay, 60 tính theo tuổi thọ dân gian thì đã quá thừa). Gia đạo vuông tròn đường con cháu (các con thầy Sỹ đều có đôi có bạn, làm ăn giàu có). Cuộc qui tiên sum họp (hiền thê thầy Sỹ đã mất trước Thầy vừa đúng 3 năm)… Hình ảnh   thầy Phạm Tấn Sỹ còn lưu lại thật tốt đẹp, thật dễ mến làm sao với mọi người dù chỉ mới một lần qua giao tiếp. Nhớ 2 kỳ đưa tang  (thầy VH Sử + thầy LQ Nhã), thầy Sỹ không qua Vũng Tàu (nhà thầy ở Long Điền), thầy đón tiển tại nhà hỏa táng Long Hương Bà Rịa.  Sau đám tang, thầy Sỹ đều mời anh em bạn giáo chức chúng tôi nán lại, ra quán “Bụi-Trúc” ở Chợ Bến Long Điền làm mấy  chai bia gọi là hội ngộ. Em CHS VQ Doanh cũng góp chuyện rằng, ngay mới hồi năm trước đây thôi – lúc thầy Sỹ đã phát hiện và đang điều trị bệnh  (ung thư) Doanh ghé thăm, thầy vẫn vui vẻ và nhiệt tình mời Doanh ra quán kêu bia, thức ăn ê hề… cổ xúy Danh cứ tự  nhiên ăn uống cho nhiều, cho vui… thầy chỉ nhấm-ly nhìn… là thấy sướng rồi… Bạn Sỹ của tôi là vậy đó.

Các CHS của tôi, nay đương độ tuổi chín muồi, đạt đỉnh điểm cao đường công danh sự nghiệp.  Quan quyền thì rất nhiều em nắm cương vị lãnh đạo nhiều ban ngành nầy nọ, và đến cả cấp phòng cấp sở. Về hành chánh công quyền có rất nhiều lãnh đạo quận huyện, thậm chí cả cấp tỉnh nữa kìa.  Doanh nhân tầm cở cũng có, học vị tiến sĩ, thạc sĩ cũng nhiều. Thật là vinh dự và tự hào biết bao –dù biết rằng đó là thành tích, là tài năng, là công lao sự nghiệp của riêng các em ấy – nhưng sao bỗng dưng NGƯỜI-THẦY cũng nghe cảm xúc trào dâng! Có phải chăng ẩn tiềm những lần các em ấy vẫn trọn đạo tôn sư ghé viếng tận nhà ân cần thăm hỏi – và cả nhiều lần, có những em thành đạt ấy trân trọng mời mọc thầy những ly cafe hoặc những buổi cơm nghĩa tình  ấm cúng?!

Có những CHS của tôi, văn chương chữ nghĩa của một thời phấn trắng bảng đen… bỗng bừng sống dậy, tìm kết nối với nhau trên trang mạng facebook, hoặc các trang blog văn chương văn nghệ  (THVT 68-75, Khúc nghêu ngao, chung một mái trường, nhớ để yêu…) ồn ào sôi động và hăng-tiết-vịt có khác thuở nào chung lớp chung trường. Đôi lúc, có cùng tham gia với các em trên lãnh vực nầy, tôi mới biết được các em thật giỏi dang, thật tuyệt vời!

Cá biệt, có vài ba em CHS – quan thì không lớn, sự nghiệp công danh cũng chẳng cao… mà như dường, tình cờ gặp lại các cựu-giáo-già-loàng-xoàng như chúng tôi các “anh” ấy lấy-làm-mắc-cỡ hay sao ấy mà buông miệng xưng hô với các thầy cũ bằng “anh-tôi.” Đối với tôi –như đã nói bên trên, tính cách con-người-thầy-giáo trong tôi bừng lên cơn giận –nhưng cố nén cho qua –và cố tránh gặp mặt lại lần khác.  Người Việt mình có câu lời-nói-không-mất tiền mua... kia mà. Tôi đánh giá thật thấp các dạng CHS như thế. Tại sao họ không hiểu cho sâu ra rằng –tiếng gọi Thầy thì có mất mác gì đâu. Thầy giáo, thầy tu, thầy chùa, thầy thuốc cũng gọi chung một tiếng thầy –cứ nghĩ vậy đi, nếu ngại miệng.  Tôi vẫn trân trọng gọi các Thầy giáo dạy con tôi bằng Thầy, cho dù các thầy ấy  chỉ ngang tuổi con em mình.  Rất tốt đẹp thôi.

Tôi làm thầy giáo năm 1965, nhiệm sở đầu tiên của tôi là trường Trung học công lập Đất Đỏ Phước Tuy (Bà rịa).  Năm 1971 tôi xin và được thuyên chuyển về trường Trung họcVũng Tàu, đến năm 1975, tôi “bị” thôi dạy, ra ngoài làm kinh-tế-tự-do. Tôi dùng từ cho kêu chơi vậy thôi, chứ thực ra – vốn thư-sinh-chính-hiệu, từ nhỏ học bậc tiểu học và trung học ở Trà Vinh, sau đó là thi đậu ra Huế học chuyên ngành tại Viện Hán Học (thuộc Đại học Huế )… bị dở dang sau biến cố đảo chánh Ngô Đình Diệm (Viện Hán Học Huế do NĐ Diệm chủ trương sáng lập), tôi được Nha Trung Học bổ nhiệm về làm giáo sư chính thức  và đầu tiên của trường Trung học công lập Đất Đỏ Phước Tuy… toàn học hành dạng “cửa Khổng sân Trình”…chứ biết chi gọi là làm-kinh-tế… mà là làm đủ thứ nghề từ chạy xe ôm  (chỉ hơn 01 tháng sau khi nghỉ dạy – và chưa biết phải làm việc gì), sơn sửa xe đạp, vẽ bảng hiệu, buôn bán phụ tùng Honda xe đạp, photocopy… chưa kể có lúc hợp tác với bà xã (cũng nguyên là cựu giáo chức) bán bánh mì kẹp thịt, bán xe nước mía, chiên bánh tiêu, bỏ-mối thước lá, vắt sổ quần áo (thời bao cấp )…Mục tiêu là quyết tâm nuôi 3 đứa con tôi ăn học cho đến nơi đến chốn. May mắn là ngày nay vợ chồng tôi thật hài lòng với việc thành đạt của  con cái tôi .

Tôi chỉ hành nghề dạy học đúng vỏn vẹn có 10 năm thôi - mà  sao tôi tự lấy làm hãnh diện và rất hài lòng với danh xưng nghề  nghiệp THẦY-GIÁO của mình – và tự coi như  tôi sống suốt một đời là thầy giáo vậy. Tôi đã biết dùng danh thiếp ghi rõ nghề nghiệp giáo sư trung học từ thuở năm 1965 khi mơi bắt đầu đi dạy, liên tục cho đến tận ngày hôm nay (cựu giáo chức)– không gián đoạn một thời điểm nào, dù  khi ấy là thời bao cấp khó khăn và nhiều người chưa màng quan tâm đến chữ nghĩa.

                      ( ảnh danh thiếp 1967+ ảnh danh thiếp 2014)

Nhiều em CHS của tôi là giáo chức (và cả bà xã tôi nữa), hành nghề có hàng 3 đến 4 chục năm - trong câu chuyện, các em thú thực rằng rất ghen tị với tôi về nghề nghiệp và tình cảm mà  các CHS và Thầy LK Nhàn lâu dài gắn bó .

Suốt 10 năm dạy học, tôi chuyên phụ trách môn văn (dân Hán Học mà)- và nhờ cái “mác” GS công lập thuở ấy, nên tôi  được rất nhiều trường trung học địa phương mời hợp tác giảng dạy. CHS của tôi rãi khắp các trường THCL Đất Đỏ, TH VT, THBC Lý Thường Kiệt, TH Bồ Đề VT, Trường Thiếu Sinh Quân VT… mà thời điểm ngày nay, thầy trò chúng tôi rất thường xuyên giao lưu, gặp gỡ… ở các  cuộc họp mặt nhà giáo, Việt kiều xa xứ về thăm, giỗ tiệc, ma chay, cưới hỏi… -Và còn nhớ, vào khoảng năm 1971, khi tôi vừa thuyên chuyển về THVT, nhà thờ giáo xứ Bình Giả (không nhớ rõ là Bình Ba hay Bình Giả) mới mở 2 lớp đệ thất, cha xứ có mời và tôi có tham gia giảng dạy môn quốc văn cho trường ấy, nhưng chỉ vỏn vẹn 01 tháng tôi xin rút lui –lý do đường xa xôi quá (hơn trăm cây số mỗi lần đi-về bằng xe gắn máy Kawasaki).  Không biết bây giờ trường ấy ra sao – và các em học sinh bé nhỏ ngày xưa thế nào – vì từ đó đến nay tôi chưa một lần có tin tức!

Lan man  kể chuyện về CHS, có vấn đề tôi cũng xin viết ra đây – về các CHS. Có thể ý tưởng nầy xuất phát từ bài viết của bạn giáo Cao Văn Huynh của tôi trên trang blog Tri Thiên Mệnh của các em CHS THVT mà tôi đọc được – về tình cảm CHS với các thầy cô giáo cũ của mình: thầy cô giáo cũ thời tiểu học, trung học và đại học… (bài rất hay mời các em CHS và các bạn giáo của tôi xem tại :…………………………………).

Tôi cũng xin phân biệt vể từ CHS như sau: * Các CHS mà tôi thực sự đứng lớp giảng dạy, các em ấy tôi gọi là CHS –CỦA-TÔI. * Các em  CHS dù  không có học lớp tôi dạy, nhưng ngang bằng cấp lớp, lứa tuổi, cùng trường, ngang bằng các niên học với các em CHS-CỦA-TÔI… tôi cũng xem và gọi các em ấy là CHS-CỦA-TÔI.  Do vậy, tính từ ngày mới đi dạy, các em CHS dù học trường nào trong tỉnh BRVT, trong khoảng thời gian 1965 trở về sau, có biết về TÔI-CON-NGƯỜI-THẦY-GIÁO (còn thực sự không biết, hoặc là vai vế trong họ hàng… -thì không chấp) – mà vẫn cố tình gọi tôi bằng ANH  - thực sự tôi rất không hài lòng.  *Một dạng CHS khác – rất đáng quí trọng – các LÃO CHS rất lớn tuổi –học ở trường đó ngày xửa ngày xưa… mà giờ đây các Thầy của các LÃO CHS  ấy giờ hầu hết đã qui tiên, có khi chẳng còn vị Thầy nào tại thế.  Các vị CHS nầy thì là CHSTHVT mà thôi. Chứ thời điểm nầy (2014), các lần hội họp CHS THVT có còn vị nào là Thầy của anh Cao Văn Huynh, anh Lê Quang Yến, anh Phước, anh Hạnh… (khóa đầu tiên trường THVT-1954!) .

Mỗi lần họp mặt CHS THVT có thầy Huynh, thầy Yến (2 vị nầy cũng là các nhà giáo  không những thế-còn là nhị vị hiệu trưởng khả kính thời trước 1975 tại BRVT – và cũng là bạn thân tình của tôi) tham dự - tôi thường hay trêu các anh “Chào anh-bạn-học-trò-gìa…”  Thực vậy – anh Huynh và anh Yến không là bạn học cùng trường (tôi, CHS Trung học Trà Vinh, anh Huynh, anh Yến CHSTHVT),nhưng cùng thời (đệ thất niên học 1954) và cùng trang lứa  (hơn kém nhau vài ba tuổi – và đã đều trên 70)  - và cùng làm nghề thầy giáo với nhau hồi thập niên 60 của thế kỷ trước. Tôi không những kính mến các anh mà còn rất khâm phục và ghen tị với 2 anh nữa kìa.  Lý do – từ khi rời khỏi Trà Vinh 1962 đi học xa (Huế), rồi đi dạy học ở BRVT… bận bịu thê nhi, công việc mưu sinh… rồi biến cố lịch sử 1975…. có mấy lần tôi trở về thăm lại quê hương Trà Vinh. Và dù có, mỗi lần như thế với thời gian ngắn ngủi vài ba hôm – nên tin tức vế thầy, về bạn thời tiểu và trung học ở Trà Vinh…!!!  Còn các anh ấp đầy hạnh phúc, được hội ngộ bạn bè, được nhìn ngắm –thậm chí ngồi thoải mái lại trên băng ghế lớp xưa trường cũ – rất nhiều nhiều lần!

Có một lần về quê khoảng thập niên 90, tôi cố dò hỏi và tìm ra được một anh bạn thời trung học tên Hàng Văn Hội – cũng đang là thầy giáo, hiệu trưởng tại một trường địa phương… Tưởng rằng rồi đây tôi sẽ hỏi ra được nhiều bạn học cũ nữa – nhưng hôm ấy người nhà bảo anh Hội đi câu cá từ sáng sớm rồi.  Mà ở quê, đã vác cần đi câu thì biền-biệt thôi (thời ấy chưa phổ biến dùng điện thoại).  Ra về mà tiếc rẻ ngẫn ngơ. Năm năm sau, có lần trở lại hỏi thăm, thì …được dịp thắp nén nhang chào bạn. Bạn Hội tôi đã mất vừa tròn năm! 

Hỡi bạn cũ bây giờ nơi đâu – mà những cái tên rất thân thương ngày nào: Kiên Lý Song (gốc Khmer, cao to, rất đẹp trai, nhà ở ấp Thanh Lệ - sau tốt nghiệp khóa phi công ở Mỹ, lái F.5 – Vào khoảng đầu thập niên 70  Song lấy vợ, là con gái của Thương nghị sĩ Sơn Thái Nguyên tại SaiGon.  Chính  ngày đó, tôi đã làm phù rể cho Song, rước dâu bằng xe DS21 sang trọng), Hồ Thành Biển (học cùng lớp, lớn tuổi hơn tôi, sau đậu vào trường Nông-Lâm-Súc Bảo Lộc), Nguyễn Minh Đức (lớn tuổi nhất trong lớp vì đi học muộn, hết đệ nhất cấp đi làm nhân viên Bưu Điện), La Phục Xồi (con ông Ba Tàu chủ tiệm tạp hóa ở phố chợ), Huỳnh Kim Liệu (có ba làm ở Ty Công Chánh Trà Vinh), Phạm Văn Nở (mà bọn tôi thường kêu bằng tên Phạm Văn Rạng – thủ môn quốc gia số 1 đương thời –thực ra, Rạng là tên Ba của Nở)…. Huỳnh Văn Thi, Nguyễn Văn Y, Liêu Hữu Chấn…và nhiều nhiều nữa. .. Các bạn lưu lạc bốn phương trời  , nghe nói ở nước ngoài khá nhiều.  Tôi chẳng gặp lại được bạn nào từ sau 1975 đến nay .

Về quý THẦY TÔI ở Trà Vinh. Các Thầy hồi tiểu học và trung học như thầy Quyền, thầy Thành, thầy Thế… thầy Nhuận, thầy Quới, thầy Thơm… là bạn của BA TÔI  (công chức thời Tây –ngành y tế)… tất cả đều đã qui tiên – tính ra các cụ nếu nay còn tại thế  đều đã trên trăm tuổi. Buồn !!!

 Chuyện rõ như vậy, nên chi tôi vẫn thường  ganh tị với anh Huynh, anh Yến – và các em CHS BRVT của tôi nhiều lắm  lắm!

Thôi thì phúc ai nấy hưởng. Có được thì hãy cố bắt lấy, trân trọng và thưởng thức  cho thật tròn vẹn đi các bạn - và các em của tôi ơi.

Tản mạn thì… bao giờ mà hết chuyện được .

CON-NGƯỜI-THẦY-GIÁO… tôi nói chuyện về  TÔI, về THẦY –GIÁO  quá nhiều rồi. Trước khi kết thúc bài viết, tôi có đôi dòng giới thiệu qua về TÔI, về  CON-NGƯỜI.

Thầy gì (thầy thuốc, thầy chùa, thầy tu....) cũng là CON-NGƯỜI hết. Thầy giáo cũng vậy thôi.  Trong TÔI, LK Nhàn cũng là con người, cũng có lúc lãng mạn, yêu đương, trầm sầu, tươi vui sôi động. Xin bày tỏ với các bằng hữu và các em CHS của tôi “chùm thơ LK Nhàn.” (trích trong tập thơ HỒNG THÊU MỘT LỐI  của LK Nhàn -2008)

*Những giây phút lãng mạn, thuở tuổi “ngũ thập niên tiền…”:

                  

                     Ngày xưa cô bé học trò,

               Sang sông anh lái chuyến đò tuổi thơ.

                    Trăng tròn đang độ ươm mơ,

               Sóng yên – đò lướt cập bờ thủy tinh

                                 ………....

                    Nhỡn nhơ, cô bé vô tình,

              Lênh đênh bến nước- riêng mình lẻ đôi.

                    Nàng đi hoang vắng hồn tôi,

              Giữa dòng đò cũ, nước trôi hững hờ .

                                …………..

                     Viễn phương, cô bé bây giờ,

              Biết chăng, có kẻ vẫn chờ bến xưa?!

                (ÁO TRẮNG SANG SÔNG –Baria 1965)

*Đôi khi quá đà, đâm ra lo nghĩ  không đâu….

                                        Thời gian đồng lỏa với lo âu,

                                 Dừng bước, nghe ai thấp thỏm cầu .

                                        Lạy chúa, phù trì linh hồn nhỏ,

                                  Lạc bước đi hoang- bờ vực sâu.

                                              ( VU VƠ – Baria 1967 )

*Cảm nhận yêu thương, thân phận và thời thế…..

              Cung sầu lệch ánh sao đêm,

              Thương buồn chênh chếch dựng lên ngôi trời.

               Ngày mùa buông tiếng chơi vơi.

               Hạ trao ủ dột vành môi nhân tình.

               Một tang đất mẹ điêu linh.

               Chín tầng quan đạo gập ghềnh bứơc chân.

               Sáu mươi năm có bao ngần,

               Chín mươi – ai thử đếm dần đầu tay !

                    ( CUNG THƯƠNG NGÀY HẠ  - Baria 1969 )

*Và đã có  lần lụy-mỹ-nhân…

                                       Mắt sầu trấn lặng phong ba,

                             Thuyền tình anh đắm nhạt nhòa tâm tư.

                                      Môi run nhịp sống tử tù,

                             Ngã dài thân xác, nghe như hoang đường.

                                      Tóc mơn dòng suối nhớ thương,

                             Mõi mòn phiêu bạt, -định phương cuộc đời . 

                                      ( MỘNG VỚI HOA – Baria 1970 )

*Triết lý nhân sinh... ham vui, tận hưởng kiếp sống… biết tự hài lòng…

                                     Người xưa đốt đuốc chơi đêm,

                              Nay ta đốt đuốc truy tìm cuộc vui.

                                     Xưa nay vẫn một cõi đời,

                              Phù du số kiếp , ai thời cho thêm.

                          ( BỈNH CHÚC DU XUÂN – Baria 1965 )

                                     Lắm người tài sản kếch xù,

                               Mà quên cõi sống phù du kiếp nầy.

                                      Ba gang túi, mãi chẳng đầy.

                               Trọn đời hết kiếp – có ngày nào vui.

                                      Biết đủ là đủ - Thế thôi.

                               Chờ cho đến đủ - bao giờ đủ đây?!

                               ( TRI TÚC  - Vũng Tàu 2005 )

*An vui nhàn nhã tuổi già…….

                            

                                Tuần lễ đôi lần- cờ vui vài ba ván,

                        Bạn già thi thoảng –rượu “nhấp” chín mười ly.

                                   ( SỐNG VUI – Vũng Tàu 2004 )

                                                           

 * Một con đường thật riêng và thật đẹp LK Nhàn lựa chọn…

                                       Trên trời dưới đất,

                                       Một cõi nhân gian.

                                       Mưu bá đồ vương,

                                       Tranh danh đoạt lợi.

                                                  ……………

                                      Hồng-thêu-một-lối.

                                      Riêng của hai ta.

                                      Thiên hạ!

                     (  THIÊN HẠ - Vũng Tàu 27-6-2008

  Tặng bà Xã Hồng Đào – cảm tác  nhân cùng xem phim Thiên Hạ)

            

               

                                *ảnh 07 – LK Nhàn+TH Đào 2014.

             

Thân chào quý anh chị bạn  giáo cùng tất cả các em CHS thân thương của tôi.

Cầu chúc tất cả an vui, khỏe mạnh và hạnh phúc,

 LỐI-HỒNG  tôi  rộng mở… xin mời  mọi người cùng chung bước vào, tận hưởng cuộc sống an bình vui vẻ….

                  Vũng  Tàu , ngày 15 tháng 5 năm 2014.

     (hưởng ứng chào mừng 60 năm ngày thành lập trường Trung học Vũng Tàu).

                Lâm Khương Nhàn ,* cựu SV K4 VHH Huế.

                 * cựu giáo chức THVT