Những Dòng Thơ Bất Hủ của Langston Hughes (Nguyễn Cang phỏng dịch)

NHỮNG DÒNG THƠ BẤT HỦ CỦA "LANGSTON HUGHES"/ Phỏng dịch: Nguyễn Cang

Tóm tắt tiểu sử Langston Hughes (1/2/1902-22/5/1967):

Ông là người Mỹ da đen gốc Phi Châu, sinh tại Joplin, Missouri, Mỹ. Ông  có chân trong Phong Trào Văn Học Nghệ Thuật của người Mỹ gốc Phi Châu ở thập niên 1920, mệnh danh là Phong Trào Phục Hưng Harlem (Harlem Renaissance), trong đó ông là cây bút trụ cột. Thiên tài thơ văn Langston Hughes thuở nhỏ sống tại khu Harlem, là một khu phối xập xệ, bẩn thỉu, nghèo nàn ở New York. Qua thi ca, tiểu thuyết, kịch, sách thiếu nhi , ông đã nói lên tiếng nói tranh đấu cho cho bình đẳng xã hội, chỉ trích sự kỳ thị người da đen, và những bất công xã hội thời bấy giờ. Ông yêu nhạc Blues và Jazz, vì thể loại nầy thích hợp với tình cảm, cá tính của người da đen. Âm thanh những bản nhạc nầy ảnh hưởng đến Hughes nên ông có cảm hứng để sáng tác bản trường thi "Montagne of a Dream Deferred" mô tả cuộc sống gian nan, cực khổ của người dân da đen gốc Phi Châu ở những vùng ngoại ô thành phố. Lời thơ nói lên tâm tư và khát vọng của người da đen.

 Xin trích ba bài thơ, trong nhiều bài hay khác của tác giả để bạn đọc thưởng thức nguyên bản:

    Bài 1: DREAMS

Hold fast to dreams
For if dreams die
Life is a broken winged bird
That cannot fly

Hold fast to dreams
For when dreams go
Life is a barren field
Frozen with snow
(Langston Hughes)

      ƯỚC MƠ
Ước mơ xin nắm chặt

Nếu để nó tàn phai

Đời như chim gãy cánh
Mong gì cất cánh bay

Ước mơ xin nắm chặt
Một khi nó bỏ đi
Đời như cánh đồng cỗi

Băng tuyết lạnh tư bề.

   (Nguyễn Cang)

    Bài 2: DREAM DEFERRED *

What happens to a dream deferred?
Does it dry up
Like a raisin in the sun?
Or fester like a sore--
And then run?

Does it stink like rotten meat?
Or crust and sugar over--
like a syrupy sweet?

Maybe it just sags
like a heavy load.
Or does it explode?
(Langston Hughes)

GIẤC MƠ BỊ HOÃN
Chuyện gì xảy ra khi giấc mơ bị hoãn?
Nó có bị khô cạn đi

Như chùm nho tươi phơi nắng cháy?

Hay sưng tấy như một vết thương
Rồi chảy mủ ra?
Nó có bốc mùi như miếng thịt ôi?
Hay đặc quánh như nước si- rô

Có thể nó chỉ lún xuống

Như có vật nặng đè lên

Hoặc nó sẽ nổ tung?

  (Nguyễn Cang)

*Bài thơ nầy Hughes viết năm 1950, như một báo hiệu cho những cuộc nổi loạn thập niên 1960 của người da đen đòi quyền sống, xảy ra tại các thành phố lớn của Mỹ như: Watts, Newark, Chicago...

Bài 3: NEGRO  SPEAKS  OF  RIVERS

I’ve known rivers:
I’ve known rivers ancient as the world and older than the
flow of human blood in human veins
My soul has grown deep like the rivers.

I bathed in the Euphrates when dawns were young
I built my hut near the Congo and it lulled me to sleep.
I looked upon the Nile and raised the Pyramids above it.
I heard the singing of the Mississippi when Abe Lincoln
went down to New Orleans, and I’ve seen its muddy
bosom turn all golden in the sunset

I’ve known rivers:
Ancient, dusky rivers.
My soul has grown deep like the rivers.
(Langston Hughes)

NGƯỜI DA ĐEN NÓI VỀ NHỮNG DÒNG SÔNG
Tôi đã qua những dòng sông:

Những dòng sông cổ xưa như trái đất nầy

Và xưa hơn cả dòng máu, chảy trong cơ thể con người

Mà hồn tôi, hóa ra sâu thẳm tợ những dòng sông.

Tôi từng tắm trên dòng sông Euphrates khi bình minh vừa hé,

Dựng lều cạnh sông Congo và sóng nước ru tôi ngủ.

Tôi từng ngước nhìn dòng sông Nile, ở đó sừng sững dâng cao những Kim tự tháp

Cũng từng nghe tiếng hát của dòng sông Mississipi khi Lincoln xuôi dòng  xuống New Orleans, và thấy cả bùn đục dưới sông ngã màu vàng chói lúc chiều tàn.

Tôi biết có những dòng sông:

Những dòng sông cổ xưa tăm tối

Mà hồn tôi, hóa ra sâu thẳm tợ những dòng sông!

   (Nguyễn Cang)

    (12/15/15)