TĂNG QUẢNG HIỀN VĂN 28
欺 老 莫 欺 小 ， 欺 人 心 不 明 。
Khi lão mạc khi tiểu, Khi nhân tâm bất minh.
Chú Thích :
Khi 欺 : là Khinh Khi, là Coi rẻ, là Xem Thường, là Ăn Hiếp nữa !
Nghĩa Câu :
Xem thường người già chớ đừng xem thường người trẻ.
Xem thường người khác là lòng không trong sáng.
Tại sao?
Người già thì sự nghiệp đã định, danh phận đã định, giàu nghèo cũng đã định, nên có đánh giá khi dễ họ... thì cũng tương đối chính xác rồi, vì họ cũng khó có cơ hội để phát triển thêm. Còn người trẻ, tương lai còn dài, phấn đấu còn dài, sự nghiệp cũng còn dài ở trước mắt, chưa biết ra sao... đánh giá họ "lơ mơ", nhỡ mai nầy họ thành Thủ Tướng, hoặc Tổng Thống... thì sao?!
Nhưng dù sao thì cũng không nên đánh giá phê bình người khác khi "nắp quan tài" chưa đóng lại! Hơn nữa..."khi nhân thì tâm bất minh" mà!!!
隨 分 耕 鋤 收 地 利 ， 他 時 飽 暖 謝 蒼 天 。
Tùy phận canh sừ thu địa lợi, Tha thời bảo noãn tạ thương thiên.
Chú Thích :
Canh Sừ : Canh là Cày, Sừ là Cuốc. Canh Sừ là Cày xới.
Bảo Noãn : Bảo là No, Noãn là Ấm. Bảo Noãn là No ấm.
Nghĩa Câu :
Hãy tùy phần số của mình (hãy an phận), cày sâu cuốc bẫm để thu hoa lợi từ mảnh đất mảnh vườn. Khi nào đó, được no ấm rồi thì nhớ tạ ơn trời xanh (đã khiến cho mưa thuận gió hòa, mùa màng thu hoạch tốt).
Hãy yên phận mà "cày" cái "job" của mình để lãnh lương hàng tháng, đến cuối năm nhớ mừng "Lễ Tạ Ơn" vì suốt năm không có trục trặc gì khiến cho "mất job"!
得 忍 且 忍 ， 得 耐 且 耐 。
Đắc nhẫn thả nhẫn, Đắc nại thả nại.
不 忍 不 耐 ， 小 事 成 大 。
Bất nhẫn bất nại, Tiểu sự thành đại.
Nghĩa Câu:
Nhịn được thì nên nhịn, nhường được thì nên nhường.
Không nhường không nhịn, chuyện bé sẽ xé ra to.
Nhẫn là Nhịn. Nại là Chịu đựng, là dằn xuống, nên vế hai của câu một là: Chuyện gì đó chịu đựng được, dằn được, thì nên dằn. Không nhịn được, lại không dằn được, thì tức nước sẽ vỡ bờ mà thôi!
相 論 逞 英 雄 ， 家 計 漸 漸 退 。
Tương luận sính anh hung, Gia kế tiệm tiệm thoái.
Chú Thích :
Sính: là Khoe, Trổ, Tỏ ra. Sính Cường: Khoe mạnh, Sính Tài: Trổ Tài. Sính Anh Hùng: Tỏ ra Anh Hùng
Gia Kế : là Kế sách (nghề nghiệp hoặc làm ăn buôn bán gì đó...) để duy trì cuộc sống của gia đình.
Nghĩa Câu :
Khi bàn luận với nhau, thì ai cũng tỏ ra anh hùng tài giỏi cả, nhưng cuộc sống của gia đình thì lại ngày một xuống dốc.
Có rất nhiều người chỉ giỏi nói mà không giỏi làm, nói thì rất hùng hồn đâu ra đó, nghe hay lắm, nhưng khi làm thì... chẳng ra chi cả! Chỉ giỏi nói mà không giỏi làm!
賢 婦 令 夫 貴 ， 惡 婦 令 夫 敗 。
Hiền phụ lệnh phu quý, Ác phụ lệnh phu bại.
Chú Thích:
Lệnh : Lệnh ở đây không có nghĩa là Ra Lệnh, mà có nghĩa là LÀM CHO, KHIẾN CHO.
Nghĩa Câu:
Người đàn bà hiền thục giỏi giang, có thể làm cho chồng trở nên quý hiển vẻ vang. Người đàn bà ác nhơn đanh đá, có thể làm cho chồng thân bại danh liệt.
Quý ở đây vừa chỉ giàu sang phú quý, vừa chỉ vinh hiển vẻ vang, làm quan quyền hoặc làm nên sự nghiệp lớn...
Bại là Thất bại, là bại hoại gia phong, cửa nhà tan nát, là thân bại danh liệt.
Ngạn ngữ Tây Phương cũng có câu: "Đàng sau người đàn ông thành công, có bóng dáng của người đàn bà giỏi" là thế!
一 人 有 慶 ， 兆 民 咸 賴 。
Nhất nhân hữu khánh, Triệu dân hàm lại.
Chú Thích :
Hàm Lại : Hàm là Tất Cả, Lại là Dựa Dẵm, Dựa Hơi.
Hàm Lại : là Tất cả đều được dựa hơi, nhờ cậy.
Nghĩa Câu:
Đây là câu nói chỉ các bậc Vua Chúa ngày xưa khi có tin mừng như: Vua sinh nhật, Hoàng Hậu có thai, Công Chúa lấy chồng, Hoàng Tử cưới vợ... Người của Hoàng tộc có tin mừng thì ra lệnh giảm thuế cho thiên hạ, cho dân chúng nghỉ làm việc vui chơi ăn mừng... nên câu trên có nghĩa:
Một người có việc mừng, thì cả triệu dân chúng được hưởng vui lây. Câu nầy lấy trong "Thượng Thư- Lữ Hình", nguyên văn như sau: “一 人 有 慶，兆 民 賴 之，其 寧 惟 永.” "Nhất nhân hữu khánh, triệu dân lại chi, kỳ ninh duy vĩnh." có nghĩa:
Thiên tử có chuyện lành, toàn thể dân chúng đều được hưởng chung cái lợi đó, như thế, có thể gặt hái được sự vững chắc lâu dài.
人 老 心 未 老 ， 人 窮 志 莫 窮 。
Nhân lão tâm vị lão, Nhân cùng chí mạc cùng.
Nghĩa Câu:
Người già nhưng lòng chưa già. Người nghèo nhưng chí đừng nghèo. Ý muốn nói...
Thể xác thì già, nhưng lòng quyết tâm thì chưa già. Gia cảnh có thể nghèo túng, nhưng ý chí thì đừng nên để cho... nghèo!
Luôn luôn phải phấn đấu để vươn lên, đừng vì già mà buông xuôi, đừng vì nghèo mà nhục chí.
Vế đầu "Nhân lão tâm vị lão" còn dùng đế chỉ mấy cha "già dịch", dê già mà còn ham gặm cỏ non!
人 無 千 日 好 ， 花 無 百 日 紅 。
Nhân vô thiên nhật hảo, Hoa vô bách nhật hồng.
Nghĩa Câu :
Người không thể trong một ngàn ngày đều mạnh khỏe. Hoa không thể trong một trăm ngày đều tươi đỏ.
Ai mà có thể trong 3 năm không bệnh hoạn gì cả. Bông nào có thể nở suốt 3 tháng mà không tàn?!
Không có việc gì trên đời nầy là vĩnh cữu cả. Vật cực tất phản, âm cực dương hồi. Hết âm tới dương, hết dương tới âm, thỏ lặn rồi tới ác tà...
殺 人 可 恕 ， 情 理 難 容 。
Sát nhân khả thứ, Tình lý nan dung.
Nghĩa Câu :
Giết người dù cho có thể tha thứ đi, thì về tình về lý cũng khó mà khoan dung cho được.
Giết người đền mạng, dù cho với bất cứ lý do gì, xét về tình về lý, cũng không thể tha thứ được.
(Còn tiếp)
Đỗ Chiêu Đức
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét